Як паказваюць даследаванні, актуальнасць тэматыкі Саюзнай дзяржавы ў беларускай і Расійскай інфармацыйнай прасторы з кожным годам павышаецца. Так, па дадзеных ужывальнай у Беларускім інстытуце стратэгічных даследаванняў (БІСД) інфармацыйна-аналітычнай сістэмы «Інфаметрыка», у беларускіх СМІ за пяць гадоў зафіксавана 63 130 згадак Саюзнай дзяржавы, з якіх 20 266 прыпадае на апошні год (на аснове маніторынгу 580 крыніц). У расійскіх СМІ 46 тыс. і 12,5 тыс. адпаведна (на аснове маніторынгу 302 крыніц).
Паводле звестак тэхнічнай аналітыкі, асацыятыўны шэраг беларуска-расiйскай інтэграцыі ўключае канструктыўны працоўны парадак дня, звязаны з канкрэтнымі праектамі (саюзныя праграмы, імпартазамяшчэнне, нацыянальная бяспека, эканоміка) і іх рэалізацыяй. Адначасова захоўваюцца інэрцыйныя праблемныя аспекты, вартыя ўвагі ў кантэксце развіцця саюзных інфармацыйных праектаў:
1. Дысбаланс у асвятленні інтэграцыйных працэсаў у беларускай і расійскай прасторы. Так, доля публікацый пра Расiю ў беларускай інфармацыйнай прасторы складае 17%. У сваю чаргу публікацыі ў дачыненні да Беларусі маюць больш сціплую прысутнасць у расiйскай інфармацыйнай прасторы, складаючы 3%.
2. Захаванне, як у беларускай, так і ў расiйскай тэлеграм-прасторы і калянавуковых колах крытычных пасылаў адносна інтэграцыйнага патэнцыялу Саюзнай дзяржавы, незаможных стэрэатыпаў у дачыненні да асноў і матываў інтэграцыі.
3. Практычная незапатрабаванасць саюзных СМІ ("БелРос", "Союзное вече" і інш.) у якасці эфектыўных каналаў папулярызацыі саюзнага будаўніцтва.
Пры гэтым сфармаваліся выразныя кропкі сыходжання саюзных наратываў: агульная палітыка памяці аб Вялікай Айчыннай вайне; імкненне развіваць еўразійскую інтэграцыю, міжрэгіянальныя сувязі. Станоўчым трэндам становіцца ўспрыманне інтэграцыі Беларусі і Расіі ў рамках Саюзнай дзяржавы ў якасці неад'емнага элемента агульнай геапалітычнай стратэгіі абедзвюх краін і эфектыўнага фармату згуртавання нашых народаў перад неспрыяльнымі тэндэнцыямі сённяшняга дня.
Так, за апошнія 2-3 гады істотна ўзрасла дынаміка выклікаў бяспекі нашых саюзных дзяржаў. Эскалацыя ваенных пагроз ля межаў (напрыклад, размяшчэнне ў непасрэднай блізкасці ад Беларусі і Расіі больш за 30 тысяч вайскоўцаў НАТА і ЗША), здзяйсненне дыверсій і няўяўных па ступені цынізму тэрарыстычных актаў адбываецца пры сінхронным нарастанні ўзроўню агрэсіі ў інфармацыйным полі і ў сферы сэнсаў.
Краіны Захаду і іх саюзнікі з ліку былых сацыялістычных краін і асобных савецкіх рэспублік адкрыта фармулююць правакацыйныя і рэваншысцкія ідэалагемы, якія апраўдваюць мілітарызацыю і наступную перабудову рэгіёну, у тым ліку пашырэнне НАТА што ўжо адбылося, нарошчванне ваеннай дапамогі кіеўскаму рэжыму на Украіне.
Для разумення глыбіні, якая адбываецца, дэфармацыі ідэйных установак Захаду магчыма прывесці дадзеныя даследавання дынамікі канцэптаў гістарычнай памяці на прыкладзе памежных з Беларуссю краін. На аснове спецыяльна распрацаванай у БІСД метадалогіі, якая ўключае пяць даследчых пазіцый – цывілізацыйная парадыгма, самаўспрыманне, ацэнка сваёй гісторыі, стаўленне да іншых народаў, квінтэсенцыя краінавай місіі (падрабязней выкладзена ў аўтарскім артыкуле на сайце БІСД) – выяўлены наступныя тэндэнцыі:
1. Цывілізацыйная парадыгма калектыўнага Захаду імкнецца ў бок адрачэння ад спадчыны Другой сусветнай вайны (фактычна – абнулення безумоўнай Перамогі Савецкага Саюза 1945 года) для апраўдання па сутнасці дэмантажу сістэмы міжнароднай бяспекі, стрымак і проціваг, які ажыццяўляецца.
2. Самаўспрыманне заходняга свету імкнецца да ўсведамлення ўласнай "выключнасці" і імкнення да аднапалярнасці і поўнай самаізаляцыі ад усяго, што можа быць звязана з Расіяй (і, адпаведна, з яго бліжэйшым саюзнікам – Беларуссю) з прыгнётам іншадумства.
3. Ўспрыманне іншых народаў ставіцца ў строгую залежнасць ад іх прыналежнасці і адносіны да так званай заходняй цывілізацыі. У цэлым адзначаецца насцярожанае і недаверлівае ўспрыманне іншых народаў у цэлым (нічога агульнага, выключна інтарэсы).
4. Ацэнка сваёй гісторыі адбываецца праз прызму рэвізіянізму і гіпербалізацыі гістарычных крыўд (асабліва характэрна для Літвы, якая спасылаецца на "расiйскую", а затым і "савецкую" акупацыю), гістарычная палітыка трансфармуецца ў гістарычную прапаганду і татальную перапрашыўку свядомасці (Польскі Інстытут нацыянальнай памяці).
5. Сваю бягучую "цывілізацыйную" місію Захад бачыць у чарговым рэваншы ў барацьбе за тэрыторыі, рэсурсы і чалавечы капітал, у тым ліку пад падставай "выратавання" ад расiйскага духоўнага і ваенна-палітычнага ўплыву.
Такім чынам гістарычны, светапоглядны і палітыка-ідэалагічны дыскурс заходніх дзяржаў, якi фарміруецца, накіраваны на падаўленне і "адмену" ідэалагем і канцэптаў, аднолькава падзяляемых і шануемых як Беларуссю, так і Расіяй.
У гэтых умовах ідэалагічнае і інфармацыйнае забеспячэнне беларуска-расійскай інтэграцыі, у тым ліку ў кантэксце стварэння саюзнай медыякампаніі, патрабуе значна большай сістэмнасці і засяроджанасці. Жыццёва неабходная выпрацоўка асэнсаваных і скаардынаваных падыходаў да абароны агульных каштоўнасцяў і гістарычнай праўды, а таксама фарміраванні прынцыповых і аргументаваных пасылаў па-за, якія абазначаюць суб'ектнасць Саюзнай дзяржавы, яго заможнасць і высокі гравітацыйны патэнцыял. Грунтуючыся на сукупнасці вынікаў даследаванняў грамадскіх тэндэнцый і запытаў, якія праводзяцца ў нашых краінах, магчыма прапанаваць наступную мадэль знешняга і ўнутранага ідэйнага пазіцыянавання Саюзнай дзяржавы:
1. Цывілізацыйная парадыгма Саюзнай дзяржавы складаецца ў прыналежнасці да адзінага ўсходнеславянскага свету, заснаванага на гістарычнай блізкасці саюзных народаў, самадастатковасці для набыцця статусу цывілізацыйнага полюса, гатовага да маштабавання і развіццю інтэграцыйных праектаў.
2. Самаўспрыманне Саюзнай дзяржавы накіравана на зварот да вытокаў і традыцый нашых народаў, гатоўнасць да абуджэння рэзерваў гістарычнай памяці для перадачы ў пакаленні самабытнага культурнага кода, заснаванага на спрадвечна чалавечых каштоўнасцях.
3. Стаўленне да іншых народаў у парадыгме Саюзнай дзяржавы грунтуецца на прынцыпах адкрытасці і міралюбнасці, пры гэтым трансфармуецца ў бок "рознанакіраваных трэкаў" у адносінах адпаведна да дружалюбных і недружалюбных народаў. Да апошніх прымянiма палітыка стрымлівання і пры неабходнасці асіметрычнага процідзеяння.
4. Ўсведамленне Саюзнай дзяржавай агульнай гісторыі трансфармуецца ў бок аб'ектыўнай пераацэнкі кожнага з гістарычных этапаў праз прызму іх уплыву на пабудову Саюзнай будучыні. Формула агульнай гісторыі вымаўлена Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь А. Г. Лукашэнка падчас выступу на форуме “Гэта НАША гісторыя” 17 верасня 2022 года: "У саюзе з усходнеславянскімі суседзямі беларускія землі развіваліся. І Старажытная Русь, і Расійская імперыя, і СССР. А ў абдымках Захаду, не аднойчы мы знаходзіліся там, у гэтых абдымках мы гінулі, мы загнівалі як нацыя”. У цэлым дадзеная фармулёўка можа быць скарыстана і да ўсёй постсавецкай прасторы.
5. Квінтэсенцыя агульнай краінавай місіі Саюзнай дзяржавы можа быць сфармуляваная як "развіццё насуперак ціску і агрэсіі, захаванне і прымнажэнне гістарычнай праўды і чалавечых каштоўнасцяў для іх наступнага ўкаранення ў постканфліктнай будучыні", якая, упэўнены, рана ці позна наступіць.
Такім чынам, на сённяшні дзень складваецца аснова для фармулявання агульных ідэалагічных канцэптаў, цалкам адпаведных нацыянальным інтарэсам абедзвюх саюзных краін. На гэтым шляху яшчэ трэба будзе пераадолець шэраг праблем не толькі знешняга, але і ўнутранага характару. Асноўнымі спосабамі сумеснай працы ўсіх зацікаўленых бачыцца тыражаванне і данясенне шырокай сусветнай грамадскасці пазначаных пасылаў як з дапамогай палітычных заяў (у рамках удзелу ў міжнародных мерапрыемствах, на прэс-канферэнцыях і форумах, у ходзе зваротаў да народаў недружалюбных краін), так і менш публічным шляхам – праз каналы экспертнай дыпламатыі, сумесныя навуковыя даследаванні, адукацыйную і міжкультурную камунікацыю.
З матэрыялаў Міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі "Саюзная дзяржава ва ўмовах шматпалярнага свету"(Масква, сакавік, 2024)