Дата публикации

Трэба развіваць у Азіі дыверсіфіцыраваную нацыянальную інфраструктуру пры апоры на мясцовыя рэсурсы

Рух па азіяцкім трэку

Юрый Ярмолінскі: трэба развіваць у Азіі дыверсіфіцыраваную нацыянальную інфраструктуру пры апоры на мясцовыя рэсурсы і магчымасці.

Шматпалярны свет, які фарміруецца з азіяцкай дамінантай, кідае сур’ёзны выклік. Ва ўмовах сённяшняй геапалітычнай турбулентнасці, што пагаршаецца пандэміяй каронавірусу, Беларусі прынцыпова важна суадносіць з агульнасусветнымі трэндамі дасягненне мэтаў нацыянальнай стратэгіі ўстойлівага развіцця і фарміравання вобраза будучыні.

Следует развивать в Азии диверсифицированную национальную инфраструктуру при опоре на местные ресурсы
Калаж IВАНА ГАЙДУКА

Магчымасці трэба выкарыстоўваць

У стратэгічным плане замаруджванне ў больш глыбокім асваенні Азіі, якая расце, стрымлівае прагрэс у нацыянальным развіцці. У сувязі з гэтым выкарыстанне адкрываемых магчымасцей у гэтым рэгіёне з’яўляецца нацыянальным інтарэсам.

Па ўсіх прыкметах структурнае і змястоўнае афармленне нацыянальнага “павароту ў Азію” паступова набывае ясныя контуры і набліжаецца да кропкі невяртання. Канцэптуальна базавыя прадпасылкі і параметры “манеўра” адназначна абазначыў Прэзідэнт на нарадзе па прыярытэтах знешняй палітыкі на сучасным этапе. На нізкі “каэфіцыент карыснага дзеяння” выкарыстанне патэнцыялу рынкаў краін Азіі, Афрыкі і Лацінскай Амерыкі і непазбежнасці “павароту ў Азію” ўказаў Прэм’ер-міністр Раман Галоўчанка. Работу над новай, больш актыўнай стратэгіяй прасоўвання беларускіх інтарэсаў на рынках у краінах Азіі і Афрыкі анансіраваў міністр замежных спраў Уладзімір Макей.

Практычная задача заключаецца ў распрацоўцы доўгачасовай комплекснай, адаптыўнай да дынамікі сусветнай кан’юнктуры, стратэгіі, увязанай з іншымі дактрынальнымі дакументамі. Сярод іншага яна павінна прадугледжваць больш глыбокую краінавую дыверсіфікацыю знешнеэканамічнай дзейнасці, інтэграцыю ў рынкі, якія найбольш хутка растуць, а таксама ў цывілізацыйнаую прастору Азіі цалкам.

Аднак стратэгію не трэба звужаць да межаў знешняйга гандлю – яна павінна мець найбольш шырокі кантэкст. Гэта прагматычны стратэгічны выбар сапраўды незалежнай дзяржавы на карысць полюсу міру, які дынамічна развіваецца. Ва ўмовах сённяшняй міжнароднай абстаноўкі - гэта пытанне забеспячэння нацыянальнай бяспекі і антыкрызісная мера. У значнай ступені гэта ўсвядомлены выхад беларускай эканамічнай і экспертнай дыпламатыі са звыклай паўсядзённай руціны і зоны камфорту.

Па сутнасці, стратэгія павінна ўяўляць сабой экстрапаляцыю на знешнія рынкі перадавых дасягненняў нашай эканомікі, што патрабуе кансалідацыі намаганняў усяго эканамічнага блоку (не толькі МЗС) і актыўнага прыцягнення патэнцыялу прыватнага(малага і сярэдняга) бізнесу. Такі падыход мае на ўвазе канцэнтрацыю рэсурсаў на галоўных накірунках – мэтавых ініцыятывах, бізнес-праектах, мерапрыемствах і праграмах, што адлюстроўвае прынцып “галоўнага звяна” мабілізацыйнай (антыкрызіснай ) эканомікі і асабліва актуальна з улікам санкцыйнага ціску. Зразумела, што “паварот у Азію” не з’яўляецца лінейным працэсам. Ён развіваецца па больш складаных законах, прырода каторых і з’яўляецца прадметам і аб’ектам навуковых даследаванняў. Пагэтаму не зусім карэктна пазіцыяніраваць яго як разварот на 180 градусаў і спробу адыходу ад еўрапейскіх духоўна-культурных каштоўнасцей і шляху развіцця.

Канцэпцыя Вялікай Еўразіі – аптымальны фармат

Наша краіна валодае ўнікальным наборам кампетэнцый і ідэнтычнасцей, аднолькава ўтылітарным як для Захаду, так і для Усходу, што нябачна ментальна звязвае дзве геапалітычныя прасторы. Па гэтай прычыне аптымальным фарматам рэгіянальнай інтэграцыі бачыцца канцэпцыя Вялікай Еўразіі, якая ўключае таксама заходнюю частку кантынента.

На дадзеным этапе прыходзіцца канстатаваць наяўнасць праблемы інтэлектуальнага абаснавання неабходнасці эканамічнага “павароту ў Азію”. Перш за ўсё яна ляжыць у плоскасці традыцыйнай еўрацэнтрычнасці масавай свядомасці беларусаў, па розных прычынах больш адданых разнапланавым сувязям з Захадам. Пагэтаму аргументы на карысць азіяцкіх рынкаў, якія ўзнімаюцца, цалкам сучасныя і рацыянальныя (і на першы погляд умоўна “празаходнія”), пакуль застаюцца на ўзроўні квазімоднай рыторыкі, хаця прываблівасць і перспектывы Азіі відавочныя многім.

Вось чаму патрабуецца павышаць узровень і якасць экспертна-аналітычнай работы на ўзроўні дзяржорганаў і ў рэальным сектары эканомікі, дабівацца разумення важнасці азіяцкага накірунку з улікам яго кансалідуючага патэнцыялу і актуальных запатрабаванняў часу. Культура і глыбіня экспертызы з’яўляюцца істотнай умовай павышэння канкурэнтаздольнасці беларускага экспатру на азіяцкіх рынках, дзе назіраецца сур’ёзная канкурэнцыя. Адначасова важна не скаціцца да малаэфектыўных іміджавых праектаў, накіраваных толькі на знешні эфект і паказную выніковасць фармальнай прысутнасці ў Азіі.

Для эфектыўнага выхаду і доўгатэрміновага замацавання на рынках дальняй дугі неабходна ўвязваць нашы намаганні і мэты са стратэгічнымі праграмнымі дакументамі развіцця мэтавых дзяржаў, у тым ліку на ўзроўні рэгіёнаў. Пры ўзаемадзеянні з азіяцкімі партнёрамі беларускім арганізацыям і прадпрыемствам трэба ўлічваць культурныя і дзелавыя адрозненні, а таксама асаблівасці мясцовай дзелавой практыкі. Трэба развіваць у Азіі дыверсіфіцыраваную нацыянальную інфраструктуру (прысутнасць) пры апоры на мясцовыя рэсурсы і магчымасці, прычым не толькі класічныя суб’екты тавараправадной сеткі. Гэта дазволіць ствараць дадатковыя камунікацыйныя каналы для прасоўвання нацыянальных інтарэсаў, абыходзячы магчымыя бар’еры.

Патэнцыял росту – за дальнім гарызонтам

З улікам трэнда на фрагментацыю міжнародных адносін узнікае важнасць рэгіёнаў і рэгіёназнаўства. Пагэтаму кожная частка Азіі – гэта патэнцыяльны аб’ект навуковых даследаванняў, а ўсходазнаўства трэба выдзеліць у асобную галіну навуковага ведання і прадметна заняцца вывучэннем гэтых пытанняў. Добрай дапамогай магло б стаць стварэнне айчыннай бізнес-школы ў кааперацыі з вядучымі навукова-адукацыйнымі цэнтрамі краін Азіі, уключаючы распрацоўку адукацыйных праграм па тэме “бізнес па-азіяцку” з мэтавай краінавай спецыялізацыяй.

Дзяржаве патрэбны спецыялісты-практыкі, здольныя эфектыўна рэалізоўваць дзяржаўную палітыку з улікам разумення важнасці Азіі для эканамічнай будучыні краіны. Сёння як ніколі ёсць запыт на спецыялістаў- усходазнаўцаў, не толькі глыбока разумеючых падзеі і працэсы, што адбываюцца ў краінах Азіі, але і здольных прапаноўваць канкрэтныя шляхі рашэння задач, якія стаяць перад дзяржавай і бізнесам.

Эфектыўнае прасоўванне нацыянальных інтарэсаў у Азіі прама звязана з комплексным і ўзаемазвязаным выкарыстаннем усіх відаў дыпламатыі, уключаючы экспертны трэк. Гэта работа павінна праводзіцца на скаардынаванай аснове з пазіцый адзінага цэнтра. У гэтай сувязі стварэнне на пляцоўцы БІСД тэматычнай дыскусійнай платформы, якая пастаянна дзейнічае, у мэтах наступнага экспертнага суправаджэння працэсу прасоўвання нацыянальных інтарэсаў у мэтавых краінах і рэгіёнах дальняй дугі, уключаючы Азію, бачыцца прагрэсіўным крокам у духу часу.

Мэта дадзенага “клуба аднадумцаў” – забяспечыць сінхранізацыю вопыту і намаганняў дзяржаўных кіраванцаў, прадпрымальнікаў, сектара адукацыі і экспертнай супольнасці на аснове сінергіі іх кампетэнцый і ведаў, што павінна стаць залогам поспеху беларускай стратэгіі “павароту ў Азію”. Як уяўляецца, такі механізм дазволіць забяспечыць экспертнае суправаджэнне і каардынацыю працэсу падрыхтоўкі адпаведных кіраўнічых рашэнняў з апорай на даследчы патэнцыял і практычны вопыт.

Геаграфія дазваляе Беларусі адначасова камуніцыраваць і з Захадам, і з Усходам. Пагэтаму пашырэнне прысутнасці ў эканамічных лакаматывах Азіі з’яўляецца дадатковай рэсурснай базай для мадэрнізацыі і перадавым рубяжом развіцця. Не адмаўляючы важнасці эканамічнай і цывілізацыйнай звязкі з Захадам, перш за ўсё з яго інавацыйнымі лідарамі, патэнцыял росту і эканамічная будучыня знаходзяцца менавіта за дальнім гарызонтам. І гэта не проста механічны паварот у канкрэтным геаграфічным накірунку. Гэта рух наперад і добрая аснова для агульнанацыянальнага праекта.

Пагэтаму далейшае прамаруджванне з выпрацоўкай праактыўнай азіяцкай стратэгіі будзе ўсё больш аддаляць Беларусь ад разумення прыроды працэсаў, што там адбываюцца, з улікам іх дынамікі і канкурэнцыі, якая расце, за ўплыў і пазіцыі. Вось чаму важна своечасова сінтэзіраваць уласнае праектнае рашэнне для Азіі, у тым ліку на аснове антыкрызісных мадэлей, якія гістарычна сябе апраўдалі.

Юрый ЯРМОЛІНСКІ, аналітык беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў.