Тарыфна-санкцыйны накат прэзідэнта ЗША Дональда Трампа на Індыю выклікаў шквал негатыўнай рэакцыі ў мясцовай стратэгічнай экспертнай супольнасці. Аналіз публікацый вядучых аналітычных цэнтраў, афіляваных з Саветам нацыянальнай бяспекі і МЗС Індыі, дазваляе гаварыць пра з’яўленне акна дыпламатычных магчымасцяў для Беларусі ў адносінах з гэтай краінай. Сваё меркаванне выказаў аналітык Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў (БІСД), кіраўнік Цэнтра даследаванняў ШАС і БРІКС Юрый Ярмалінскі.
"Агульны тон экспертных каментарыяў — краіна дэманструе ўпэўненасць, дыпламатычную стойкасць, стратэгічную аўтаномію. Настрой — не дазволіць скруціць сябе тарыфамі, гатоўнасць даць сістэмны адказ. Дэмарш ЗША пазіцыянуецца як непавага да сувэрэнітэту і статусу ўзыходзячай дзяржавы. Падкрэсліваецца, што Трамп дзейнічае як імперскі лідар, узмацняючы радыкалізм і глабальны хаос, кідае выклік шматбаковасці, а таксама падрывае доўгатэрміновую стратэгію збліжэння Нью-Дэлі і Вашынгтона, зніжаючы ў цэлым давер да Амерыкі", — расказаў Юрый Ярмалінскі.
Індыйскія эксперты гавораць пра прыніжэнне праз эканамічны ціск у мэтах стратэгічнага падпарадкавання. "Тарыфныя пагрозы закранулі гістарычную памяць і нацыянальную гонар. Параўнанні з санкцыямі пасля ядзерных выпрабаванняў 1998 года паказваюць, што Індыя не забывае вонкавы ціск і не даруе нават саюзнікам спробаў навязаць сваю волю, хаця і працягвае супрацоўніцтва. З іншага боку, дадзены крызіс бачыцца як шанец для індустрыяльнага рыўка і новага глабальнага пазіцыянавання на аснове шматузроўневай стратэгічнай адаптацыі", — адзначыў аналітык.
Ад абароны да наступлення: стратэгічная пераарыентацыя
Індыя рашуча адмаўляецца ад ролі ахвяры гандлёвага ціску і пераходзіць да праактыўнай гандлёвай дактрыны, ператвараючы крызіс у стратэгічную магчымасць. Адказам на амерыканскі тарыфны шантаж з’яўляецца ініцыятыва DART (Diversification and Resilience in Trade), якая прапануе дыверсіфікацыю экспарту, стварэнне аналітычных механізмаў, пошук новых рынкаў", — расказаў Юрый Ярмалінскі.
Умацаванне эканамічнага сувэрэнітэту
"Тарыфы сталі каталізатарам праграмы Atmanirbhar Bharat ("Самадастатковая Індыя") — курсу на самадастатковасць у рэчышчы прынцыпаў "Рабі ў Індыі для ўсяго свету" і "Лакальнае для глабальнага" на аснове інвестыцый у такія галіны, як электроніка, фармацэўтыка, абаронны комплекс, паўправаднікі. Падкрэсліваецца неабходнасць стварэння "гандлёвага шчыта" — інстытуцыянальнай абароны ад вонкавага ціску", — падкрэсліў аналітык.
Перагляд знешнепалітычных прыярытэтаў
"Удзел у QUAD (Аўстралія, Індыя, ЗША, Японія) і іншых амерыканскацэнтрычных альянсах падлягае пераацэнцы — ад вайсковай каардынацыі да эканамічнай сінэргіі: палітыка ЗША ставіць пад сумненне іх надзейнасць. Адначасова Індыя ўзмацняе шматвектарную дыпламатыю, уключаючы перамовы з ЕС, Вялікабрытаніяй, АСЕАН і краінамі Глабальнага Поўдня, які разглядаецца як альтэрнатыўны рынак і палітычны партнёр", — сказаў Юрый Ярмалінскі.
Баланс паміж геапалітыкай і геаэканомікай
"Індыя адмаўляецца ад падпарадкавання грубаму прэсінгу ЗША, асабліва ў пытаннях адносін з РФ і КНР, мае намер раздзяляць стратэгічныя і эканамічныя інтарэсы, каб пазбегнуць геапалітычных залежнасцяў. Балансуючы паміж эканамічнымі гігантамі, краіна мае намер будаваць "трэцюю вось" — гандлёвую стратэгію, заснаваную на ўласных інтарэсах. Пры гэтым Расія застаецца стратэгічным партнёрам, нягледзячы на вонкавы ціск", — адзначыў аналітык.
Інстытуцыйная рэформа гандлёвай палітыкі
"Плануецца стварэнне аналітычнага цэнтра Sovereign Trade Brain, свайго роду экспартнай разведкі, для прагназавання гандлёвых рызык і выпрацоўкі контрстратэгій, у тым ліку шляхам узмацнення каардынацыі паміж міністэрствамі гандлю, прамысловасці і замежных спраў. Па сутнасці, ідзе гаворка пра фарміраванне аб’яднанай адзіным замыслам экспартнай дыпламатыі. Будзе перагледжана ўся архітэктура знешняга гандлю, перазапушчана канцэпцыя Swadeshi (падтрымка мясцовых тавараў і паслуг, апора на ўласныя сілы) у якасці глабальнай гандлёвай стратэгіі, не залежнай ад вонкавых альянсаў", — патлумачыў эксперт.
Такім чынам, ва ўмовах тарыфнага ціску і геапалітычнай турбулентнасці Індыя дэманструе высокую ступень прагматызму, імкнецца да дыверсіфікацыі і выбудоўвання комплекснай доўгатэрміновай стратэгіі. "Яна не "люстрыруе" адказнымі санкцыямі, але шукае новыя фарматы. Хаця індыйскія эксперты і падкрэсліваюць няздольнасць Індыі да эмацыйных рэакцый, асабліва ў міжнародных справах, часта паўтаральная ў публікацыях ідэя стратэгічнай аўтаноміі азначае, што нават пры захаванні дыялогу і ўзмацненні ўнутранай устойлівасці старых крыўдаў Індыя не забудзе. Тарыфы, санкцыі і аднабаковыя дзеянні ЗША выклікаюць недавер і асцярожнасць, а імкненне да ўстойлівых і прадказальных партнёрстваў павышае ў яе вачах прывабнасць такіх блокаў, як ШАС, БРІКС, АСЕАН", — падкрэсліў Юрый Ярмалінскі.
"У той жа час, нягледзячы на структурныя праблемы (тарыфы, візавыя абмежаванні, лічбавая палітыка), ЗША для Індыі — адзін з найбуйнейшых гандлёвых партнёраў, асабліва ў сферы тэхналогій, фармацэўтыкі і абаронкі. У Нью-Дэлі зацікаўлены ў доступе да амерыканскіх таварных і інвестыцыйных рынкаў, што робіць уражанае самалюбства другасным фактарам у параўнанні з выгодай і рацыянальным разлікам. Ды і зніжэнне залежнасці ад Амерыкі — працэс доўгатэрміновы, які патрабуе карэннай перабудовы лагістыкі, фінансавых механізмаў і дыпламатычных альянсаў. Таму Індыя працягне стратэгічнае ўзаемадзеянне з ЗША, а пашырэнне гандлю з ШАС, БРІКС, АСЕАН і Афрыкай будзе адбывацца не на шкоду адносінам са Штатамі, а, хутчэй, у рамках класічнай балансуючай стратэгіі", — растлумачыў аналітык.
У той жа час крыўда і недавер да ЗША ў індыйскіх эліт застануцца надоўга, асабліва ў экспертнай рыторыцы — як схаваны фактар, які ўплывае на стратэгічныя рашэнні Нью-Дэлі ў доўгатэрміновай перспектыве, упэўнены эксперт. "І гэта будзе не эмацыйны рэванш, а халодная гістарычная памяць будучай сусветнай дзяржавы, якая імкнецца да роўнасці і не прымае ціск і падпарадкаванне", — канстатаваў ён.
"Тут менавіта той выпадак, калі дарэчы паўтарыць, што здарыўшыся ў Індыі на фоне тарыфна-санкцыйнага кульбіта ЗША "момант ісціны" адкрывае акно магчымасцяў для айчыннай дыпламатыі ў кантэксце даўно саспелай перазагрузкі беларуска-індыйскіх адносін. Добрую аснову для гэтага стварае будучы саміт ШАС у кітайскім Цяньцзіні. Аптымізму дадае і навіна пра візіт у МЗС Беларусі Надзвычайнага і Паўнамоцнага Пасла Індыі Ашока Кумара, дзе ішла гаворка пра чарговы раўнд міжмідоўскіх кансультацый, а таксама пасяджэнне ў Мінску міжурадавай камісіі па супрацоўніцтве ў галіне эканомікі, гандлю, прамысловасці, навукі, тэхналогій і культуры, якое адкладаецца амаль тры гады", — дадаў Юрый Ярмалінскі.