Супрацоўніцтва Беларусі і Расіі ў сферы энергетыкі з'яўляецца адным з ключавых напрамкаў. Нашы краіны ажыццяўляюць паэтапную інтэграцыю рынку энергетыкі. Сёння бакі выйшлі на наступны ўзровень, які прадугледжвае рэалізацыю канкрэтных мер у напрамку стварэння энергетычнага рынку Саюзнай дзяржавы.
Прэзідэнт Беларусі ў лістападзе 2023 года адобрыў праект Дагавора аб адзіным энергарынку Саюзнай дзяржавы ў якасці асновы для правядзення перагавораў з расійскімі партнёрамі.
"Гэты міжнародны дагавор ўстанаўлівае прававыя асновы фарміравання, функцыянавання і развіцця аб'яднанага рынку электраэнергіі Саюзнай дзяржавы, рэгулюе адносіны, звязаныя з купляй-продажам электраэнергіі, паміж удзельнікамі гэтага рынку".
У ліпені бягучага года Прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін адобрыў падпісанне на вышэйшым узроўні дагавора аб фарміраванні аб'яднанага рынку электрычнай энергіі Саюзнай дзяржавы Расіі і Беларусі.
"Прыняць прапанову ўрада Расійскай Федэрацыі аб падпісанні дагавора. Лічыць мэтазгодным ажыццявіць падпісанне дагавора, прадугледжанага гэтым распараджэннем, на вышэйшым узроўні".
Сёння пачынаецца новы этап міжгаліновага ўзаемадзеяння, які прадугледжвае распрацоўку і адаптацыю раней прынятых мер. Міністр энергетыкі Беларусі Віктар Каранкевіч пацвердзіў, што ведамствы істотна прасунуліся ў гэтым кірунку, у тым ліку ў рамках рэалізацыі саюзных праграм. Так, зацверджаны праект міждзяржаўнага дагавора аб фарміраванні аб'яднанага рынку. Акрамя таго, у чэрвені бягучага года ратыфікаваны пратакол аб паралельнай працы энергасістэм.
Дадзеныя крокі паказваюць, што Беларусь і Расія выпрацоўваюць новую мадэль узаемадзеяння ў сферы энергетыкі. Відавочна, што сёння ідзе яе станаўленне, а не завяршэнне. Энергетычныя рынкі нашых краін маюць шэраг сур'ёзных адрозненняў, і не заўсёды толькі палітычныя рашэнні могуць сфармаваць агульную платформу. Расійскія эксперты звяртаюць увагу на тое, што ў краіне дзейнічаюць рынкавыя ўмовы, і пад іх выбудавана адпаведная інфраструктура. У Беларусі, наадварот, захоўваецца цэнтралізацыя, прыняцце расійскіх рэалій з'яўляецца не проста задачай, пад яе павінна быць выбудавана заканадаўства і прыняты кіраўнічыя рашэнні.
Будаўніцтва БелАЭС першапачаткова мела на ўвазе экспарт лішкаў энергіі і такім чынам стабілізацыю сітуацыі ў рэгіёне ў цэлым. Рэзкая крытыка Беларусі з боку краін Балтыі адносна БелАЭС у канчатковым выніку прывяла да прызнання рэалій і да таго, што ўсе яны робяць адчайныя крокі па рэалізацыі праектаў атамнай энергетыкі. Аднак сітуацыя на межах Беларусі не дазваляе прагназаваць аднаўленне паўнавартаснага супрацоўніцтва з краінамі ЕС. Усходні ж кірунак з'яўляецца для Беларусі больш знаёмым і прадказальным. Запыт на электраэнергію, зразумела, па даступных тарыфах захоўваецца заўсёды. Таму ў планах агучваюцца намеры сінхранізацыі рынку электраэнергіі Саюзнай дзяржавы з працай рынку Еўразійскага эканамічнага саюза.
На фоне паўсюднага засілля заходніх мадэляў лідары Расіі і Беларусі ажыццяўляюць крокі, накіраваныя не на дыскрэдытацыю або злом існуючых фарматаў, а замацоўваюць якасна новыя падыходы да развіцця самых розных сфер супрацоўніцтва дзяржаў у сучасных умовах. Гэта магчыма, бо менавіта ў рамках Саюзнай дзяржавы створана такая эканамічная платформа, якая дазваляе паэтапна запускаць практычна ўсе напрамкі эканамічнага супрацоўніцтва і прэтэндаваць на мадэльны характар.
Анансаваныя змены ў энергетычным супрацоўніцтве Беларусі і Расіі непазбежна прывядуць да актывізацыі спадарожных галін. Абнаўленне генерыруючых магутнасцяў – гэта задача, якая будзе вырашацца навукоўцамі і профільнымі вытворчасцямі. Буйныя праекты заўсёды патрабуюць інвестыцый. Пры наяўнасці такой магутнай падтрымкі з боку дзяржавы інвестыцыйная прывабнасць праектаў у энергетыцы атрымае новае напаўненне і імпульс для далейшага развіцця. Не менш важнымі бачацца распрацоўкі па лініі адаптацыі заканадаўства і выпрацоўкі новых падыходаў у цэнаўтварэнні.
Стратэгічнае саюзніцтва Беларусі і Расіі дапамагае згладжваць мноства адчувальных пытанняў. Але ў Беларусі разумеюць, што канкурэнцыя – гэта рэальнасць, у рамках якой неабходна навучыцца працаваць. Рэалізацыя праектаў на прасторы ЕАЭС напрамую залежыць ад эфектыўнасці мадэлі, якая будзе выпрацавана з Расіяй.