Узыходзячыя трэнды і драйверы росту эканомікі рэгіёну, якія пазначыліся па выніках першага паўгоддзя, абмеркавалі галоўны рэдактар гарадской газеты «Віцьбічы» Дыяна Курыла і аналітык Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў Андрэй Мішын.
- Андрэй Уладзіміравіч, апублікаваны дадзеныя аб сацыяльна-эканамічным развіцці рэгіёнаў па выніках студзеня-чэрвеня 2024 года. І першае, пра што гавораць лічбы: сельская гаспадарка сёлета дэманструе рост паказчыкаў. Галіна пачынае аказваць прыкметны ўплыў на эканоміку рэгіёну?
- У сельскай гаспадарцы Віцебшчыны сёлета мы назіраем узыходзячы трэнд – выпуск прадукцыі сельскай гаспадаркі вырас на 11 працэнтаў (па краіне 10,2 працэнта). Станоўчая сітуацыя складваецца і па мясе (прырост на 8,4 працэнта), і па малаку (на 7,3 працэнта), і па яйках (на 28 працэнтаў), што дазваляе нарошчваць вытворчасць у перапрацоўшчыкаў з напаўненнем як унутранага рынку, так і экспартных паставак прадуктаў харчавання.
Спрыяльна складваецца сітуацыя на палях. Пры захаванні тэмпаў уборкі і нарошчванні ўраджайнасці (у сярэднім па вобласці ўраджайнасць знаходзіцца ў раёне 25 цэнтнераў з гектара, але ёсць раёны, якія пераадолелі планку ў 35 цэнтнераў з гектара) сельская гаспадарка можа сфарміраваць базу для новага росту, у тым ліку ў сумежных відах дзейнасці — прамысловасці і гандлі. Шмат што залежыць ад умоў надвор'я, але вынікі працы вызначае чалавек, працаўнік вёскі.
- Пра якія тэндэнцыі ў цэлым можна казаць па выніках працы эканомікі за першае паўгоддзе?
- Эканоміка рэгіёну знаходзіцца ў "плюсе" па ключавых індыкатарах сацыяльна-эканамічнага развіцця, але апошнія два месяцы мы назіраем запаволенне тэмпаў росту. Так, з пачатку года назіраўся ўстойлівы апераджальны прырост па валавым рэгіянальным прадукце (ВРП) з "пікам" па выніках студзеня-красавіка (прырост на 5,6 працэнта), па выніках 1-га паўгоддзя дынаміка па вобласці запаволілася да 4,2 працэнта, (дарэчы, па рэспубліцы 5 працэнтаў). Варта падкрэсліць, што станоўчую дынаміку захоўваюць усе ключавыя віды дзейнасці, за выключэннем секцыі «забеспячэнне электраэнергіяй...» (адмоўны ўклад у прырост ВРП вобласці парадку чвэрці працэнтнага пункта). Найбольшы станоўчы ўплыў працягвае аказваць праца арганізацый апрацоўчай прамысловасці, якія фарміруюць пятую частку ВРП Віцебшчыны. Прыкметны ўплыў гандлю, будаўніцтва і сельскай гаспадаркі.
- Як развіваецца прамысловы комплекс?
- У цэлым прамысловы комплекс рэгіёну забяспечыў па выніках паўгоддзя прырост выпуску на 5,9 працэнта. Дынаміка станоўчая, але менавіта па прамысловасці адзначаецца запаволенне прыросту асноўных паказчыкаў пасля пікавых велічынь па выніках красавіка: зніжэнне прыросту выпуску па апрацоўчай прамысловасці (на 3,1 працэнтных пункта), скарачэнне вытворчасці ў энергетыцы (спад вытворчасці павялічыўся на 3,7 працэнтных пункта).
Пры гэтым захоўваецца стабільна высокі ўзровень адгружанай інавацыйнай прадукцыі (па Віцебшчыне звыш 38 працэнтаў, па рэспубліцы менш за 25 працэнтаў). Таксама можна адзначыць пазітыўныя моманты ў пытанні запасаў гатовай прадукцыі – велічыня запасаў паменшылася (у параўнанні з аналагічным перыядам 2023 года, што выключае ўплыў сезоннага фактару) на 1,3 працэнтных пункта – да 54,5 працэнта (па рэспубліцы 64 працэнты).
- Гандаль ужо даўно выступае адным з лакаматываў нашага росту –гэта нармальна, ці няма рызык?
- Так, уклад гандлёвых арганізацый у прырост ВРП значны (у раёне 1 працэнтнага пункта, і гэта 2-е месца пасля апрацоўчай прамысловасці).
Рэгіён доўгі час быў лідарам у павелічэнні аб'ёмаў аптовага тавараабароту, у апошнія месяцы тэмпы знізіліся і часам саступаюць значэнням па Брэсцкай вобласці, але гэта ўсё роўна стабільны прырост "на добрых аб'ёмах". За паўгоддзе Віцебшчына павялічыла аптовы тавараабарот на 13,8 працэнта пры ўмове фарміравання парадку 18,5 працэнта рэспубліканскага тавараабароту.
У аснове такога поспеху знаходзіцца выніковая знешнеэканамічная дзейнасць. Па выніках студзеня-мая Віцебская вобласць забяспечвае найлепшую дынаміку росту экспарту тавараў (прырост на 36,6 працэнта, рэгіён забяспечвае пятую частку экспарту рэспублікі). Для забеспячэння патрэб апрацоўчай прамысловасці ва ўмовах высокага попыту нарошчваецца і імпарт тавараў (прырост на 40,3 працэнта, пры гэтым на рэгіён прыпадае толькі дзясятая частка імпарту краіны). Вынікам знешняга гандлю служыць сальда (розніца паміж аб'ёмамі нашых продажаў за мяжу і аб'ёмамі пакупак), і тут Віцебшчына — рэспубліканскі лідар, які забяспечвае дадатнае сальда ў знешнім гандлі таварамі ў 1,2 мільярда долараў ЗША.
Сітуацыя ў рознічным гандлі застаецца адваротнай. Віцебшчына забяспечвае рэальны прырост рознічнага тавараабароту на 6,2 працэнта, але гэта практычна ў 2 разы ніжэй за сярэднерэспубліканскую дынаміку (11,5 працэнта), якая фарміруецца паскарэннем тавараабароту ў Мінску (19,8 працэнта). Невысокая дынаміка па вобласці звязана з традыцыйным дысбалансам — нізкім узроўнем заработнай платы ў параўнанні з іншымі рэгіёнамі (па выніках студзеня-чэрвеня 1807,2 рубля, што ніжэй сярэдняй аплаты па краіне на 15,7 працэнта), горш сітуацыя толькі ў Магілёўскай вобласці (1787,1 рубля і 16,7 працэнта).
Палітыка цэнавага рэгулявання, якая праводзіцца ў краіне, дазволіла стрымаць узровень інфляцыі і забяспечыць прырост рэальнай заработнай платы на 12,3 працэнта, але гэта зноў-такі найменшы ўзровень сярод рэгіёнаў (у сярэднім па рэспубліцы 13 працэнтаў, у лідзіруючай Магілёўскай вобласці — 14,4 працэнта). Такі дысбаланс ускладняе сітуацыю на рынку працы, "вымываючы" найбольш кампетэнтныя і маладыя кадры ў сталіцу і іншыя рэгіёны краіны і замежжа.