Дыпламатыя другога трэка
Практычна ўсім значным падзеям у міжнародным жыцці папярэднічае глыбокая аналітычная прапрацоўка. Яна не адзначана ў інфармацыйнай прасторы, скупа пранікае на стужку навін, не абмяркоўваецца ў шырокай публічнай прасторы. Тым не менш падпісанню пагадненняў, гандлёвых дагавораў, інвестыцыйных здзелак папярэднічае цыкл экспертнай дыпламатыі, калі на ўзроўні спецыялістаў прапрацоўваецца канва тых ці іншых пытанняў. Несумненна, канчатковыя рашэнні прымаюцца ўпаўнаважанымі кіраўнікамі дзяржаў. Але экспертная дыпламатыя займае вельмі важнае месца ў сістэме міжнароднага супрацоўніцтва. Аб працы айчынных аналітыкаў на міжнароднай арэне распавёў дырэктар Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў Алег Макараў.
– Аналітыка – транснацыянальная па сваім характары дзейнасць. І практычна кожная краіна мае сваю, як цяпер модна казаць, "фабрыку думкі", якая на экспертным узроўні прадстаўляе дзяржаву на міжнароднай арэне, прасоўвае яго інтарэсы. Пры зносінах з калегамі з іншых краін аналітыкі звяраюць пазіцыі, шукаюць агульныя падыходы, прапрацоўваюць варыянты і мадэлі супрацоўніцтва.
БІСД арганічна і трывала ўвайшоў у Міжнародную "гільдыю аналітыкаў" і заняў там годнае месца, што мы актыўна выкарыстоўваем для прасоўвання інтарэсаў Беларусі ў розных рэгіёнах.
Экспертная дыпламатыя – працэс бесперапынны, і ён набывае ўсё большае значэнне і ўплыў на фоне перманентнага і экспанентна нарастальнага інфармацыйнага і ідэалагічнага супрацьстаяння. За безадказнай прапагандай, валам недакладнай, прадузятай, фэйкавай інфармацыі ўсё складаней улавіць сапраўдныя працэсы ў міжнародным жыцці. І тут патрэбна экспертная дыпламатыя.
Важна, што ва ўмовах дынамічнага будаўніцтва новага светапарадку экспертная дыпламатыя (або, як яе яшчэ называюць, дыпламатыя другога трэка) усё выразней дапаўняе традыцыйныя каналы знешняй камунікацыі і служыць карысным дапаможным інструментам крызіснага дыялогу. Таму заўсёды гатовыя шчыльна працаваць з Міністэрствам замежных спраў, дапамагаць нашай дыпламатыі. Дарэчы, са знешнепалітычным ведамствам у нас склаліся вельмі канструктыўныя і добрыя ўзаемаадносіны, ёсць пункты прыкладання сумесных намаганняў – мы гэта вельмі цэнім.
Задача аналітыка не проста распавядаць пра дасягненні Беларусі, а фармаваць выразныя і рэальныя прапановы для супрацоўніцтва. Быць гатовым адказаць на любыя пытанні партнёраў. Праз гэтыя зносіны таксама стараемся зразумець і глыбей даведацца пра іншыя краіны.
Гэта карпатлівая і адказная праца, у якой вельмі важны ўзаемны давер паміж аналітыкамі калегамi. А давер няпроста і заслужыць, і захаваць. Даследча аналітычныя структуры працуюць у вельмі жорсткіх умовах: усе былыя заслугі і дасягненні ў экспертнай супольнасці імгненна забываюцца, варта даць толькі адну адзіную недакладную ацэнку або прагноз.
Бясспрэчныя дасягненні Беларусі – эканамічнае развіццё, арыгінальная мадэль сацыяльнага ўладкавання, у аснове асноў якой агульначалавечы прынцып справядлівасці, – выклікаюць вялікую цікавасць у калег, жаданне глыбей пазнаёміцца з нашым вопытам. Ім гэта асабліва цікава таму, што поспехаў нам удалося дамагчыся далёка не ў цяплічных умовах: адсутнасць вялікіх пакладаў карысных выкапняў, праблемы пасля развалу Саюза, ад якіх нам даводзілася «адштурхоўвацца» і выходзіць на ўстойлівы рост, знаходжанне на геапалітычным разломе паміж Усходам і Захадам, Поўднем і Поўначчу. І прыемна бачыць, што беларускі вопыт, унікальныя тэхналогіі дзяржаўнага будаўніцтва ўважліва вывучаюцца нашымі партнёрамі.
БIСД не стаіць на месцы, пастаянна ўдасканальвае метадалагічныя падыходы ў аналітычнай працы, асвойвае новыя тэхналогіі.
У прыватнасці, магу не без гонару запэўніць, што інстытут у параўнанні з многімі партнёрамі значна прасунуўся ў галіне лічбавай аналітыкі, прычым выкарыстоўваем толькі айчынныя праграмныя прадукты. Сваім вопытам і дасягненнямі мы дзелімся з нашымі калегамі, заўсёды вывучаем і ацэньваем іх поспехі. Летась БІСД правёў міжнародную канферэнцыю даследча аналітычных структур, у якой прынялі ўдзел калегі з больш чым 20 дзяржаў, сур’ёзна абмеркавалі самыя актуальныя прафесійныя пытанні. Такія мерапрыемствы сведчаць аб даверы да нас на міжнароднай арэне і даюць магчымасць эфектыўна прасоўваць нацыянальныя інтарэсы па лініі экспертнай дыпламатыі.
КАМПЕТЭНТНА
Віталь Стахоўскі, намеснік дырэктара Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў:
— Логіка сучаснай рэальнасці, канкурэнтная барацьба без правілаў вымушаюць шукаць комплексныя падыходы да абароны нацыянальных інтарэсаў. Гэтыя падыходы прадугледжваюць апору на традыцыі і прыўнясенне новых знешнепалітычных механізмаў і стратэгій, у лік якіх уваходзіць экспертная дыпламатыя. Яе сутнасць – міжнароднае ўзаемадзеянне на ўзроўні аналітычных цэнтраў, экспертнай супольнасці і акадэмічных колаў.
Экспертная дыпламатыя важная для ўстанаўлення давернага дыялогу, разумення інтарэсаў партнёраў, выпрацоўкі кампрамісных рашэнняў. Яна запатрабавана ў мадэляванні і прагназаванні абстаноўкі, выпрацоўцы сцэнарыяў сістэмнага рэагавання на пагрозы, выбудоўванні доўгатэрміновых стратэгій развіцця.
Унутранымі перадумовамі да развіцця сістэмы экспертнай дыпламатыі ў Беларусі з’явілася само станаўленне беларускай экспертнай супольнасці. Доказам чаму з’яўляецца рашэнне Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь заснаваць Беларускі інстытут стратэгічных даследаванняў.
Святлана Чупшава, генеральны дырэктар Агенцтва стратэгічных ініцыятыў (Расійская Федэрацыя):
— З БІСД мы ўзаемадзейнічаем па многіх напрамках, вучымся адзін у аднаго, дзелімся лепшымі рашэннямі і практыкамі.
Упэўнена, такая экспертная дыпламатыя сёння асабліва важная, – яна дапамагае больш аператыўна прасоўваць розныя ініцыятывы і праекты, накіраваныя на павышэнне якасці жыцця людзей, падтрымку моладзі, развіццё стратэгічных галін эканомікі.
У сваю чаргу Агенцтву стратэгічных ініцыятыў важны вопыт Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў у распрацоўцы праграм і вызначэнні прыярытэтаў у сацыяльнай сферы Рэспублікі Беларусь, у тым, як яны замацоўваюцца на ўзроўні заканадаўства і прымяняюцца ў краіне.
Халід Таймур Акрам, выканаўчы дырэктар Пакістанскага даследчага цэнтра супольнасці з агульнай будучыняй:
— БІСД адыгрывае важную ролю ва ўмацаванні адносін паміж краінамі і гарманічнага глабальнага палітычнага ландшафту. Міжнародная дзейнасць iнстытута спрыяе развіццю экспертнай дыпламатыі, а таксама фарміраванню станоўчага іміджу Беларусі на міжнароднай арэне.
БІСД глыбока пагружаны ў аналіз бягучай геапалітычнай абстаноўкі і асэнсаванне перадавых палітыка эканамічных канцэпцый, актыўна ўдзельнічае ў вырашэнні актуальных міжнародных праблем, ствараючы канструктыўную сераду для абмену інфармацыяй і ідэямі.
Ян Мінцзе, прэзідэнт Кітайскай акадэміі сучасных міжнародных адносін:
— КАСМО цэнiць традыцыйнае сяброўства з беларускім бокам і надае вялікае значэнне супрацоўніцтву з БІСД. Адразу пасля стварэння Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў дэлегацыя КАСМО наведала iнстытут і падпісала з ім мемарандум аб супрацоўніцтве. З тых часоў дзве арганізацыі падтрымліваюць цеснае ўзаемадзеянне. У верасні 2023 года дырэктар БІСД Алег Макараў на чале дэлегацыі інстытута ўпершыню наведаў Кітай з візітам. Падпісаннем новага мемарандума мы адкрылі новую эпоху супрацоўніцтва дзвюх арганізацый.
Віджай Такур Сінг, генеральны дырэктар Індыйскага савета па міжнародных справах, пасол:
— Мы цэнім партнёрскія адносіны з БІСД і спадзяемся, што супрацоўніцтва паміж нашымі арганізацыямі ўмацуе беларуска індыйскую дружбу, а таксама створыць платформу для дыялогу па глабальным і рэгіянальным парадку дня.
Нгуен Чыен Тханг, дырэктар Інстытута еўрапейскіх даследаванняў В’етнамскай акадэміі грамадскіх навук:
— Інфармацыйна аналітычная дзейнасць набыла інстытуту заслужаную павагу ў навуковай супольнасці ў Беларусі і за яе межамі. Шырока вядомыя уласцівыя БІСД высокі прафесіяналізм і сістэмны падыход.
Еркін Тукумаў, дырэктар Казахстанскага інстытута стратэгічных даследаванняў пры Прэзідэнце Рэспублікі Казахстан:
— Беларускі мазгавы цэнтр па праве заслужыў статус адной з вядучай "фабрык думкі" ў Еўразіі дзякуючы высокаму прафесіяналізму кіраўніцтва і экспертаў iнстытута. Узаемадзеянне нашых інстытутаў уносіць значны ўклад ва ўмацаванне двухбаковых адносін паміж Казахстанам і Беларуссю.