Сувязныя ніткі на шаўковым шляху
Завяршыўся афіцыйны візіт у Беларусь Прэм'ера Дзяржаўнага савета Кітайскай Народнай Рэспублікі Лі Цяна. Адбыліся важныя перамовы на вышэйшым узроўні. Гэта працяг рэалізацыі дамоўленасцей, дасягнутых Аляксандрам Лукашэнкам і Сі Цзіньпінам летам у Астане на палях саміту Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. Вынікам стала падпісанне маштабнага пакета пагадненняў і дамоўленасцей, якія замацуюць планы па ключавых напрамках супрацоўніцтва. Бакі пацвердзілі намер і далей развіваць адносіны на прынцыпах усепагоднага ўсебаковага стратэгічнага партнёрства. Пра стан і перспектывы ўзаемадзеяння Беларусі і Кітая пагаварылі з аналітыкам Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў Сяргеем Вяргейчыкам.
СКАЗАНА
Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка:
—Зараз самая актуальная задача для нас – падняць эканамічнае і інвестыцыйнае супрацоўніцтва да ўзроўню палітычнага.
Падчас сустрэчы з Прэм'ерам Дзяржаўнага савета КНР Лі Цянам, 22 жніўня 2024 года
Надаць імпульс
- Сяргей Уладзіміравіч, наколькі важны цяперашні візіт Прэм'ера Дзяржсавета КНР Лі Цяна ў Беларусь?
- Безумоўна, гэты візіт з'яўляецца знакавай падзеяй у гісторыі двухбаковых адносін і важным элементам камунікацыі высокага ўзроўню па стратэгічных напрамках міждзяржаўнага ўзаемадзеяння. Візіты і сустрэчы на ўзроўні вышэйшага кіраўніцтва дзвюх краін надаюць магутны імпульс развіццю двухбаковых адносін, адлюстроўваюць іх высокі ўзровень і падкрэсліваюць узаемную зацікаўленасць краін у сумесным развіцці.
У сучасных умовах візіт Лі Цяна ў Беларусь мае асаблівае значэнне. Ён праходзіў на фоне беспрэцэдэнтна высокага ўзроўню двухбаковых адносін – усепагоднага і ўсебаковага стратэгічнага партнёрства, на які краіны змаглі выйсці дзякуючы дальнабачнай палітыцы іх лідараў — Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Аляксандра Лукашэнкі і Старшыні КНР Сі Цзіньпіна.
З моманту ўстанаўлення дыпламатычных адносін у студзені 1992-га гэта трэці па ліку візіт у Беларусь кітайскага Прэм'ера. У чэрвені 1995 года адбыўся візіт Прэм'ера Дзяржсавета КНР Лі Пэна, у лістападзе 2007-га — Вэнь Цзябао. Аднак колькасны паказчык візітаў не ў поўнай меры адлюстроўвае інтэнсіўнасць кантактаў. Неабходна адзначыць наяўнасць інтэнсіўнага дыялогу ў рамках візітаў кіраўнікоў дзяржаў, а таксама на міжнародных пляцоўках. Пытанні ўсебаковага ўзаемадзеяння на рэгулярнай аснове і прадметна разглядаюцца ў рамках Міжурадавага камітэта па супрацоўніцтве, пасяджэнні якога праходзяць штогод.
Традыцыйна візіты высокага ўзроўню суправаджаюцца дэлегацыямі кіраўнікоў міністэрстваў і ведамстваў эканамічнага блока, а таксама прадстаўнікоў дзелавых колаў — кіраўнікоў буйных прадпрыемстваў як дзяржаўнай, так і прыватнай формы ўласнасці. Гэта дазваляе дасягнуць узаемаразумення і ўзмацніць узаемадавер, каардынаваць пазіцыі па пытаннях, якія ўяўляюць агульны інтарэс.
Немалаважны фактар – устанаўленне моцных асабістых адносін на ўзроўні кіраўніцтва дзяржаў, што ў перспектыве будзе садзейнічаць больш дынамічнаму развіццю ўзаемадзеяння па ўсіх напрамках. Для гэтага ёсць усе перадумовы, бо ў Беларусі і Кітая на працягу дзесяцігоддзяў захоўваюцца падобныя погляды па асноўных пытаннях міжнародных адносін і ўстойлівага глабальнага развіцця.
- Рэспубліка Беларусь і Кітайская Народная Рэспубліка ў 2022 годзе ўстанавілі адносіны ўсепагоднага і ўсебаковага стратэгічнага партнёрства. Як бы вы ахарактарызавалі сучасны этап супрацоўніцтва дзвюх краін?
- Развіццё адносін з Кітаем было і застаецца стратэгічным напрамкам знешняй палітыкі Рэспублікі Беларусь. Пры гэтым, нягледзячы на складаную міжнародную абстаноўку і напружаную геапалітычную сітуацыю, нашы краіны дэманструюць усяму свету прыклад якаснага супрацоўніцтва, заснаванага на ўзаемнай павазе, даверы, узаемнай выгадзе і падтрымцы.
Высокі ўзровень палітычных адносін падцягвае за сабой і эканоміку, служыць прыкладам для міністэрстваў, прадпрыемстваў, бізнесу. Неабходна адзначыць паступальнае якаснае змяненне беларуска-кітайскіх эканамічных адносін: ад простага гандлю бакі эвалюцыянавалі да праектнага крэдытавання, этапу ўзаемных інвестыцый і спалучэння прамысловых патэнцыялаў. Аб'яднанне вытворчых і гандлёвых ланцужкоў Беларусі і Кітая арыентавана на атрыманне сумеснай выгады.
Узаемны трэк
- Чым Кітай цікавы Беларусі і чым Беларусь цікавая Кітаю?
- Беларусь і Кітай маюць несувымерны эканамічны патэнцыял і палітычную вагу, што ускладняе вызначыць адзіныя падыходы да вызначэння крытэрыяў ацэнкі двухбаковых адносін.
Відавочна, што для Беларусі супрацоўніцтва з Кітаем уяўляе неабмежаваныя магчымасці. Прапанаваўшы партнёрства ў рамках ініцыятывы "Пояс і шлях", Кітай паслядоўна адкрывае свой аб'ёмны рынак для прадукцыі беларускіх прадпрыемстваў. Прычым па многіх пазіцыях айчынныя тавары не складаюць канкурэнцыі кітайскім вытворцам, але на рынку КНР канкурыруюць з буйнымі сусветнымі пастаўшчыкамі. Найбольш ярка гэта выяўляецца ў сектары прадуктаў харчавання і сельгаспрадукцыі. Кітайскі пакупнік аддае перавагу спажывецкім (смакавым) якасцям і даступнай цане нашых тавараў. Беларусь – надзейны пастаўшчык мінеральных угнаенняў, тым самым уносіць вялікі ўклад у забеспячэнне харчовай бяспекі свайго стратэгічнага партэра.
У сваю чаргу Кітай, вядомы як «сусветная фабрыка", з'яўляецца надзейным пастаўшчыком шырокага спектру камплектуючых для прамысловай вытворчасці і тавараў народнага спажывання. Шырокую папулярнасць у беларусаў набылі высокатэхналагічныя тавары вытворчасці КНР: камп'ютары, мабільныя тэлефоны, а ў апошнія гады асаблівую папулярнасць набываюць кітайскія аўтамабілі.
Скептыкі звернуць увагу на адмоўнае сальда ў знешнім гандлі паміж Беларуссю і Кітаем. Тут неабходна ўлічваць, што за кошт гандлю з Кітаем Беларусь набывае перавагі на рынках трэціх краін. Тым самым у разы павялічваецца дабаўленая вартасць ад продажу гатовай прадукцыі, напрыклад, у краінах ЕАЭС альбо далёкай дугі. Аналагічны трэнд назіраецца і ў гандлі з Кітаем суседняй Польшчы. Напрыклад, у 2022-м яна імпартавала з КНР тавары на суму амаль 38 млрд долараў, пры гэтым экспарт на кітайскі рынак склаў усяго крыху больш за 5 млрд долараў.
Ва ўмовах знешняга санкцыйнага ціску Кітай стаў натуральнай надзейнай альтэрнатывай Захаду. У адрозненне ад палітыкі краін калектыўнага захаду на абмежаванні, забарону, падзел і г. д. Кітай рэалізуе ўзважаную палітыку добрасуседства ў інтарэсах агульнай будучыні, пабудовы супольнасці адзінага лёсу чалавецтва. Пры гэтым кітайскае кіраўніцтва звяртае ўвагу на гатоўнасць КНР у аказанні садзейнічання сваім партнёрам у пытаннях мадэрнізацыі нацыянальных эканомік.
Пашыраючы гарызонты
- Беларусь сёлета афіцыйна папоўніла рады ШАС. Як гэта можа адбіцца на ўзаемаадносінах Беларусі і Кітая?
- ШАС ужо стала аўтарытэтнай рэгіянальнай пляцоўкай, дзе Кітай iграе актыўную ролю і з'яўляецца драйверам прасоўвання супрацоўніцтва па ўсіх напрамках — палітыка, бяспека, эканоміка, гуманітарная сфера. Да таго ж Сакратарыят ШАС размешчаны менавіта ў сталіцы КНР.
Беларусі блізкія і зразумелыя прынцыпы "Шанхайскага духу«, таму ўваходжанне ў "сям'ю ШАС" адбываецца натуральна, можна сказаць, без адаптацыйнага перыяду. Разам з тым будзе карысны і кітайскі вопыт рэалізацыі сумесных — у маштабе арганізацыі — праектаў.
- А якую ролю ў цэлым iграе сёння Кітай у сучаснай светабудове?
- У сучаснай светабудове Кітай адыгрывае актыўную ролю. Дзесяць гадоў рэалізацыі глабальнай канцэпцыі «Пояс і шлях» дазволіў многім краінам істотна нарасціць патэнцыял сваіх эканомік, стварыць магутную інфраструктуру для забеспячэння інтэнсіўнага развіцця.
Кітай не абмяжоўваецца выключна эканамічнымі ініцыятывамі. У апошнія гады Пекін прапанаваў свету сваё бачанне развіцця глабальнай цывілізацыі, канцэпцыі глабальнага развіцця і бяспекі. Заслугоўваюць увагі міратворчыя ініцыятывы Кітая: у вырашэнні ўкраінскага крызісу, урэгуляванні сітуацыі на Блізкім Усходзе.
Знешнепалітычная стратэгія Кітая арыентавана на гарманізацыю адносін з краінамі, якія развіваюцца, дзяржавамі глабальнага Поўдня, а таксама кансалідацыю намаганняў краін БРІКС ў рэфармаванні сістэмы глабальнага кіравання.