Сельскае жыццё з элітным напаўненнем
Малыя населеныя пункты могуць развівацца як вытворчыя аграрныя кластары, так і як месцы для элітнага загараднага пражывання
Неперспектыўнасць вясковага ладу жыцця ў параўнанні з гарадскім моцна перабольшана. Другое пытанне, што на сучаснае загараднае жыццё мэтазгодна паглядзець у духу часу: як сённяшніх запатрабаванняў людзей, так і тэхналогій, якія могуць гэтыя запатрабаванні забяспечыць. І не толькі карэнных вяскоўцаў, але і жыхароў буйных гарадскіх агламерацый. Асабліва маладых людзей, у якіх сфармаваліся цалкам новыя маркеры якасці жыцця, ёсць запыт на экалагічнасць, арыгінальнасць (і нават эксклюзіўнасць) месца пражывання, валоданне сучаснымі тэхналогіямі, якія дазваляюць паўнавартасна працаваць у аддаленым рэжыме. Беларусі патрэбныя прынцыпова новыя падыходы да фарміравання ідэалогіі вёскі будучыні, зыходзячы з якіх ужо неабходна ўкладваць сродкі ў інфраструктуру.
Адраджэнне вёскі, за якое літаральна змагаўся Прэзідэнт ледзь не з першых сваіх дзён уступлення на пасаду, па вялікім рахунку адбылося. Вядома, недахопы існуюць, як і прапановы людзей па паляпшэнню іх камфорту і якасці жыцця. У асобных рэгіёнах адкрыта недапрацоўваюць мясцовыя ўлады. Але з пункту гледжання сацыяльных стандартаў, фарміравання інфраструктуры Беларускія сельскія населеныя пункты ў большасці сваёй змяніліся ў навейшай гісторыі. Асабліва з насельніцтвам звыш 500 чалавек і больш. Так, апытанні сельскіх жыхароў сведчаць: старэйшаму пакаленню хацелася б больш "хуткай" медыцыны, маладым бацькам — дзіцячых садкоў і школ, моладзі — паболей забаўляльных месцаў. Плюс удасканаленне гандлю з пашырэннем асартыменту тавараў.
Вядома, патрабаванні сельскіх жыхароў справядлівыя. Па камфортнасці загарадная жыццё не павінна адрознівацца ад гарадскога. Для задавальнення базавых запатрабаванняў такі падыход цалкам абгрунтаваны. Але ці магчыма ў прынцыпе і ва ўсіх нюансах стварыць інфраструктуру буйнога горада ў вёсцы або нават аграгарадку?
Існуе цалкам абгрунтаванае меркаванне часткі экспертнай супольнасці, што ў населеным пункце з колькасцю жыхароў звыш за 700 чалавек павінна быць не менш за 21 аб'ект інфраструктуры. Пачынаючы ад дзіцячага садка, школы і паліклінікі, заканчваючы гасцініцай, аграсядзібай, Домам культуры ... Узнікае цалкам прагматычнае пытанне: ці маюцца фінансавыя рэсурсы для інвестыцый у такую рознабаковую інфраструктуру і ці будуць гэтыя аб'екты запатрабаваныя ў невялікім населеным пункце ў той меры, каб забяспечыць мінімальную станоўчую рэнтабельнасць для простага ўзнаўлення? Бо чаму бізнес не рвецца ў вёску? Там геаграфічна рассеяны попыт. Ён аб'ектыўна ніжэй, чым у райцэнтрах, не гаворачы пра абласныя цэнтры і сталіцу. Не сакрэт, што многія інфраструктурныя бізнэсы ў сельскай мясцовасці могуць выжываць толькі пры наяўнасці датацый.
Пры гэтым выклікае сумнеў, ці змогуць гасцініцы, кафэ і кінатэатры цалкам спыніць адток насельніцтва ў індустрыяльныя цэнтры. Па разнастайнасці месцаў адпачынку (а для пэўнай часткі моладзі гэта прынцыпова важна) горад заўсёды выйграе ў вёскі. Вядомыя тусовачныя вуліцы і месцы ў Мінску і абласных цэнтрах магнітам прыцягваюць моладзь нават з вельмі паспяховых і багатых райцэнтраў.
Праўда, існуе і іншая тэндэнцыя: запыт гарадскіх жыхароў на загарадны адпачынак, экалагічныя ініцыятывы, розныя віды спорту (напрыклад, 3D-стральба з лука), трэніроўкі па якіх можна арганізаваць толькі на прыродзе. Пандэмія кавіду прымусіла многіх гарадскіх жыхароў задумацца пра эпідэміялагічную бяспеку. З гэтага пункту гледжання загараднае жыццё ўяўляецца больш перспектыўным. Акрамя таго, сёння расце попыт на дызайнерскую унікальнасць ўласнага дома. Сельская сядзіба дае больш магчымасцей у параўнанні з гарадской кватэрай.
Як бачыцца, новы этап развіцця сельскіх населеных пунктаў лагічна фарміраваць вакол асаблівага, унікальнага стылю жыцця, магчымага толькі ў сельскай мясцовасці. Прычым прываблівага для шырокіх сацыяльных слаёў, гэта значыць не толькі для ўраджэнцаў рэгіёнаў і працаўнікоў аграрнага сектара, мясцовых прадпрыемстваў. У межах праекта БІСД «Будучыня сельскай мясцовасці» плануецца глыбока вывучыць розныя варыянты развіцця аграрных тэрыторый зыходзячы з новых эканамічных і сацыяльных рэалій. Некаторыя з трэндаў цалкам яшчэ не вывучаны і не аблічбаваны. Напрыклад, падчас і пасля пандэміі дастаткова вялікая колькасць грамадзян пераехала за горад. Як правіла, гэта людзі сярэдняга ўзросту, эканамічна вельмі актыўныя, мабільныя, якія маюць высокую кваліфікацыю, выкарыстоўваюць сучасныя тэхналогіі для выдаленай занятасці, з узроўнем даходу вышэй за сярэдні. Часцей за ўсё іх дзеці ўжо студэнты, і запатрабаванасць у дзіцячых садках і школах у такіх загарадных жыхароў адсутнічае. З другога боку, ёсць попыт на камунікацыйную інфраструктуру, бо выдалены стыль работы нярэдка мае на ўвазе неабходнасць аператыўнага абмену вялікімі аб'ёмамі дадзеных між карыстальнікам і цэнтральнымі серверамі. Гэта ў многім новая і перспектыўная для нашай вёскі катэгорыя жыхароў не з'яўляецца для малых населеных пунктаў крыніцай рабочай сілы. Але яны могуць стварыць дадатковы пакупальніцкі попыт і забяспечыць рэнтабельнасць і існуючай, і патэнцыяльна магчымай інфраструктуры.
Як бачыцца, сучасная вёска будучыні павінна ўяўляць сабой нейкую сельскую агламерацыю, разлічаную на пражыванне прадстаўнікоў розных краін: карэнных сельскіх жыхароў, якія пераехалі з гарадскога асяроддзя, і іншыя. Розныя сацыяльна-эканамічныя групы дапаўнялі б адна адну і стваралі асяроддзе для развіцця сельскіх тэрыторый.