Навіны Беларусі. Некалькі падрабязней пагаворым аб арміі ЗША ў Афганістане і пра падзеі, што там адбываюцца.
У студыі праграмы “Тыдзень” на СТБ Андрэй Чарнабай, ваенны аналітык Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў.
Яўгеній Пабалавец, СТБ:
Немалаважнае пытанне, якое хвалюе многіх. Байдэн гаварыў у ліпені, што “мы патрацілі больш за трыльён даляраў за 20 гадоў, навучылі і ўзброілі навейшай тэхнікай больш за 300 тысяч чалавек афганскіх сіл. Толькі амерыканскі ўклад у армію Афганістана за 20 гадоў склаў 83 мільярды даляраў”. Быў і іншы ўклад з боку НАТА і іншых краін. Чаму тады афганская армія аказалася настолькі небаяздольнай? Літаральна за лічаныя дні яны здавалі вялікія населеныя пункты, часам без бою.
Грошы на заработную плату ваенным, падтрымку баяздольнасці сыходзілі, раскрадаліся.
Андрэй Чарнабай, ваенны аналітык Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў:
Амерыканцы спрабавалі стварыць у Афганістане армію, падобную на сваю, падобную на арміі еўрапейскія, гэта значыць высокамабільную, добра тэхнічна абсталяваную, з авіяцыяй, беспілотнікамі, сродкамі радыёэлектроннай барацьбы. Ваенная тэхніка, узбраенне вельмі дорага каштуе, пагэтаму такія астранамічныя сумы. Чаму так адбылося? Па-першае, афганская армія была “раздута”, гэта значыць 300 тысяч там рэальна не было. Мёртвыя душы былі. Аналітыкі ацэньвалі амаль у два разы меншую колькасць. У 2019 годзе была пэўная чыстка, 42 тысячы мёртвых душ у арміі Афганістана знайшлі. Амерыканскія грошы ішлі. Гэта былі грошы на заработную плату ваенным, падтрыманне баяздольнасці, але гэтыя грошы сыходзілі, раскрадаліся. Высокі ўзровень карупцыі як сярод грамадзянскіх чыноўнікаў, так і сярод ваеннай эліты. Бывалі выпадкі, калі радавыя салдаты, паліцэйскія, каторыя ў тым ліку знаходзіліся на перадавой, не атрымоўвалі заработную плату па 6-9 месяцаў. Зразумела, гэта нізкі маральны дух, нежаданне змагацца да канца. Была вельмі вялікая цякучка, дэзерцірства. Не ўсе гарады і раёны талібы захоплівалі з боем. Вельмі часта яны заходзілі ў населеныя пункты па дамоўленасці з племяннымі старэшынамі.
Яўгеній Пабалавец:
Як выглядаў гэты працэс? Талібы падыходзяць да горада і далей адпраўляюць парламенцёраў?
Старэйшыны, каб захаваць насельніцтва свайго племені, здаюць яго талібам.
Андрэй Чарнабай:
Прыкладна так. Дамовіліся са старэйшынамі. Старэйшыны, каб захаваць насельніцтва свайго племені, не разбураць населены пункт, натуральна, здаюць яго талібам. Тым больш разумелі, што ўсё роўна прыйдзецца жыць пры талібах, трэба неяк прыстасавацца пад гэта.
Яўгеній Пабалавец:
Прачытаў два пункты гледжання. Першы – гэта вялікая карупцыя. Гучала лічба, што кожны трэці даляр быў, груба кажучы, выкарыстаны не па мэтаваму прызначэнню. І другі, што талібы ўсё-такі інфармацыйна перайгралі ўлады Афганістана.
Андрэй Чарнабай:
Талібы не тыя, што былі 20 гадоў таму. Гэта ўжо талібы з гаджэтамі, мабільнымі тэлефонамі, планшэтамі, каторыя сядзяць у сацыяльных сетках, выходзяць і распаўсюджваюць інфармацыю. Сапраўды, гэта таксама падрывала маральны дух і насельніцтва, і ваеннаслужачых афганскай арміі, і іншых сіл бяспекі.
Яўгеній Пабалавец:
Што цяпер будзе з гэтай краінай? Вашы прагнозы.
Гэта можа стаць праблемай Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва.
Андрэй Чарнабай:
Складана прагназаваць, што будзе з Афганістанам. Гэтым занепакоены ўсе, у першую чаргу, суседзі Афганістана. Калі мы ўважліва паглядзім, то практычна ўсе краіны, акрамя Туркменістана, з’яўляюцца членамі або назіральнікамі, як Іран, Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. Гэта праблема можа стаць праблемай менавіта ШАС. Выйдзе тэрарызм за межы Афганістана, ці будзе ён там развівацца, ці будзе пагражаць сусветнай супольнасці або рэгіянальнай бяспецы, менавіта ад гэтага будуць залежаць і адносіны іншых краін да “Талібана” і развіццю становішча цалкам.