Так называюць адну з багацейшых дзяржаў свету – Катар. Да сярэдзіны мінулага стагоддзя яе жыхары займаліся здабычай жэмчугу і рыбалоўствам. Адкрыццё радовішчаў нафты і газу дазволіла «краіне пяскоў» узняць жыццёвы ўзровень і ўвайсці ў дзясятку лідараў па УВП на душу насельніцтва. Пра асаблівасці і варыянты супрацоўніцтва Беларусі і Катара – наша размова з аналітыкам Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў Віталіем РАМАНОЎСКІМ.
- Віталій Анатольевіч, якой пазіцыі прытрымліваецца Катар у эканамічнай палітыцы?
- Катар, як і іншыя краіны Персідскага заліву – мы гаворым пра вельмі багатыя манархіі, прытрымліваецца стратэгіі балансавання, у міждзяржаўных адносінах аддае прыярытэт эканамічнай узаемадапаўняльнасці. Сёння актуальны новы глабальны трэнд – фарміраванне тэхнаэканамічных блокаў, кластараў. Такія групы краін узаемадзейнічаюць між сабой праз рознага роду і маштабу кааперацыйныя рашэнні. Адпаведна, у межах блокаў фарміруюцца новыя стандарты, і яны суправаджаюцца палітычнымі дамоўленасцямі. Гэта значыць нават канкурэнты аказваюцца цесна звязанымі адзін з адным, як, напрыклад, Boeing і Airbus: вытворчыя магутнасці аднаго працуюць на выраб камплектуючых для мадэляў іншага. Падобнае ўзаемадзеянне існуе і між краінамі Блізкага Усходу. Нават, ва ўмовах міждзяржаўных супярэчнасцей – часам з-за асабістага непаразумення між членамі кіруючых сем’яў – каналы камунікацыі застаюцца дзейнымі.
Трэба ўлічваць яшчэ адзін важны момант: зараз краіны Персідскага заліва, якія экспартуюць энергарэсурсы, імкнуцца максімальна манетызаваць кожную малекулу вуглевадародаў. Катар мае намер стаць не толькі рэгіянальным, але і сусветным лідарам у сферы нафтахіміі. Калі раней упор рабіўся на upstream, то сёння катарцы зацікаўлены ў развіцці сектара downstream, асабліва ў экспарце нафтахімічных прадуктаў.
- Відавочна, што зароблены капітал можна ўкладваць у развіццё нафтахімічнай галіны. Раскажыце пра індустрыяльную зону Ras Laffan і буйнейшыя праекты, якія там зараз рэалізуюць.
- Ras Laffan Industrial City, які займае 295 квадратных кіламетраў, - не толькі прамысловы горад. Гэта хаб, у межах якога фарміруецца асобны кластар, звязаны з нафтахіміяй. Ён абслугоўве газа- і нафтаздабычу на радовішчы Паўночнае. Там знаходзяцца асноўныя тэрміналы, якія перапрацоўваюць магутнасці, порт, у прыватнасці заводы ORYX GTL и Pearl GTL, Qatargas и RasGas, Dolphin Gas, НПЗ і інтэграваныя гідраэлектрастанцыі. Плошча порта Ras Laffan складае каля 4,5 тысячы гектараў. У яго самая вялікая штучная гавань у свеце. арэчы, кампанія Ras Laffan цалкам належыць Qatar Energy, якая да кастрычніка 2021 года называлася Qatar Petroleum. Зразумела, «краіна пяскоў» мае намер стаць сусветным лідарам па звадкаванні газу, абагнаўшы Аўстралію.
Паўночнае/Паўднёвы Парс – звышгіганцкае нафтагазавае радовішча, буйнейшае ў свеце. Знаходзіцца ў цэнтральнай частцы Персідскага заліва ў тэрытарыяльных водах Катара (Паўночнае) і Ірана (Паўднёвы Парс). Паўночнае і Паўднёвы Парс раздзелены тэктанічным разломам і лічацца самастойнымі рознаўзроставымі пакладамі.
У студзені гэтага года Qatar Energy аб’явіла аб фінальным інвестыцыйным рашэнні, сумесным з Chevron Phillips Chemical Company LLC (CPChem), - будаўніцтве комплекса Ras Laffan Petrochemicals па вытворчасці алефінаў і поліэтылена коштам 6 млрд. даляраў. Акрамя таго, Qatar Energy паведаміла аб заключэнні EPC- кантракта для ўзвядзення завода па вытворчасці этылена. Праект плануецца рэалізаваць разам з SCJV – прадпрыемствам Samsung Engineering Company (Паўднёвая Карэя) і CTCI (Тайвань).
У склад комплекса Ras Laffan Petrochemicals, запуск якога чакаецца ў 2026 годзе, уваходзяць устаноўка крэкінга этана магутнасцю 2,1 млн. тон этылена за год, а таксама дзве лініі па вытворчасці поліэтылена з сукупнай прадукцыйнасцю 1,7 млн. тон палімернай прадукцыі з поліэтылена высокай шчыльнасці (ПЭВШ) за год. Гэта павялічвае агульныя нафтахімічныя вытворчыя магутнасці Катара амаль да 14 млн. тон за год. Комплекс абяцае стаць буйнейшым на Блізкім Усходзе і адным з самых маштабных у свеце.
Восенню 2022 года Qatar Energy і Chevron Phillips Chemical падпісалі пагадненне аб будаўніцтве на ўзбярэжжы Мексіканскага заліва ў Тэхасе завода па выпуску палімераў. Кошт праекта – 8,5 млрд. даляраў. У 2026 годзе пачнецца будаўніцтва ўстаноўкі крэкінга этылена магутнасцю 2,08 млн.тон за год і дзвюх установак па вытворчасці поліэтылена высокай шчыльнасці аб’ёмам 2 млн.тон за год.
Атрымоўваецца, Катар актыўна дыверсіфіцыруе свае інвестыцыйныя актывы не толькі ў краіне, але і за мяжой. У той жа час катарская кампанія (QAPCO) Q.P.J.S.C. ужо прызнана адным з буйнейшых вытворцаў поліэтылена нізкай шчыльнасці. Такія ўкладанні цалкам апраўданы, бо згодна з прагнозам экспертаў у бліжэйшыя пяць гадоў сусветны гандаль ПЭНШ вырасце больш чым на 3%. У наступныя дзесяць гадоў рост нафтахімічнай галіны цалкам складзе 6% за год.
Ці можна разлічваць на ўмацаванне ўзаемадзеяння між нашымі краінамі ў сферы інвестыцый, напрыклад, для нафтахімічнага комплекса?
- Беларусь імкнецца да пашырэння супрацоўніцтва з Катарам па розных накірунках. Напрыклад, гэта дзяржава ставіць на мэту дыверсіфіцыраваць крыніцы паставак харчовай прадукцыі і адпаведных тэхналогій. З улікам нашых кампетэнцый двухбаковае супрацоўніцтва ў рашэнні стратэгічнай задачы Катара па забеспячэнні сваёй харчовай бяспекі ўяўляецца перспектыўным.
Беларускі інжынірангавы патэнцыял даўно прыцягвае ўвагу блізкаўсходніх партнёраў. Абмен вопытам і сумесныя праекты з прадстаўнікамі катарскага нафтахімічнага сектара — важныя накірункі супрацоўнтцтва з Дохай у энергетычнай і навукова-тэхналагіснай сферах. Для Катара павышэнне ўзроўню тэхнічнай падрыхтоўкі сваіх спецыялістаў — стратэгічны прыярытэт. Беларусь, у сваю чаргу, мае сучасную адукацыйную базу для падрыхтоўкі тэхнічных кадраў, у тым ліку ў галіне нафтахіміі. Гэта можа стаць яшчэ адной платформай для беларуска-катарскага ўзаемадзеяння. Беларусь цалкам гатова да ўзаемавыгаднага і прагматычнага супрацоўніцтва з катарам. Сёння для гэтага ёсць усе магчымасці.