Мір, бяспека, свабода, а таксама сям’я, здароўе і душэўны камфорт – асноўныя калектыўныя і індывідуальныя каштоўнасці беларускага грамадства. Такімі вынікамі даследаванняў падзяліліся сёння на прэс-прэзентацыі аналітычнага даклада Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў “Каштоўнасны партрэт сучаснага беларускага грамадства” аналітык БІСД Святлана Алейнікава, перадае карэспандэнт БЕЛТА.
“Каштоўнасці беларусаў можна разбіць на дзве вялікія групы: асобасна-сямейныя, індывідуальныя і калектыўныя, або дзяржаваўтваральныя. Калі гаварыць пра першыя, то даследаванне выявіла прыхільнасць беларускага грамадства да традыцыйнага разумення каштоўнасцей. Тройка лідараў выглядае так: здароўе, сям’я, душэўны пакой і камфорт. Вось што перш за ўсё важна для людзей. Нямнога саступае матэрыяльны дастатак і работа. А на перыферыі каштоўнасцей – імкненне да ўлады, кар’еры, другарадныя пытанні іміджа”,- расказала Святлана Алейнікава.
У другой групе каштоўнасцей тройку галоўных (прычым амаль 100% рэспандэнтаў) складаюць мір, бяспека і свабода. У топ-5 таксама ўваходзяць парадак і справядлівасць. Апошняе месца заняў нацыяналізм.
“Мы вывелі код каштоўнасцей беларускага грамадства. У цэнтры, які аб’ядноўвае два стаўпы (індывідуальнае і калектыўнае), знаходзіцца беларускае паняцце “дабрабыт” – гэта душэўны і матэрыяльны дабрабыт”,- абагуліла Святлана Алейнікава.
Для беларусаў таксама характэрны ўстойлівыя патэрналісцкія ўстаноўкі на моцную дзяржаву, зрух ад матэрыяльных даброт да прыярытэтаў больш духоўнага парадку. Вялікі запыт у грамадстве на камунікацыю і дыялог, зносіны і адваротную сувязь, удзел у прыняцці важных рашэнняў. І яшчэ адзін акцэнт сучаснага грамадства – на развіццё, жаданне ўбачыць вобраз будучыні.
На працягу года ў Беларусі праводзіўся вялікі цыкл даследаванняў адпаведнай тэмы. У аснове дакладу ляжыць вялікі масіў дадзеных, атрыманых як шляхам эмпірычных даследаванняў (у прыватнасці, чатырох буйных апытванняў: “Сацыякультурны партрэт сучаснага беларускага грамадства”, “Пакаленне Z”, “Гістарычнае мінулае ў ацэнках грамадскага меркавання насельніцтва Беларусі”, “Сацыяльны партрэт сучаснай беларускай моладзі”), так і на аснове сустрэч фокус-груп, экспертнай супольнасці, вывучэння розных навуковых прац.
Загадчык кафедры эканамічнай сацыялогіі Беларускага дзяржаўнага эканамічнага ўніверсітэта Ірына Лашук адзначыла, што сацыёлагі не ставяць мэту апытаць усё насельніцтва. Ёсць свае правілы і законы ў гэтай навуцы, каторыя дазваляюць рабіць вывады і экстрапаліраваць дадзеныя даследаванняў на генеральную сукупнасць жыхароў Беларусі (ад 18 гадоў і старэйшыя). Выконваюцца інструкцыі па падборы і апытанні рэспандэнтаў. За дакладнасць атрыманай інфармацыі адказваюць інтэрв’юеры.
Цікава тое, што, па словах Ірыны Лашук, базавыя каштоўнасці (жыццё чалавека, сям’я, парадак) не змяніліся з 2017 года. І гэтыя каштоўнасці характэрны для ўсіх пакаленняў. Вядома, каштоўнасць свабоды ў моладзі значна вышэйшая, чым у старэйшага пакалення. Але нейкага міжпакаленчаскага разрыву няма. У аб’яднаўчым рэзерве каштоўнасцей адбыліся некаторыя перастаноўкі. Калі раней чацвёрка лідараў выглядала так: таварыскасць, дабрабыт, свабода, незалежнасць, то ў 2021 годзе свабода ўжо на першым месцы, далей ахвярнасць, дабрабыт і ўладнасць. У цэлым жа на першы план выходзяць агульначалавечыя каштоўнасці.