Свет усё глыбей сыходзіць у чахарду непрадказальных падзей. Утрымацца на плаву ў гэтым вадавароце і нават выйсці на пазітыўны курс развіцця ўдасца краінам, якія ўключаць стратэгічныя прынцыпы развіцця. Тактыка можа мяняцца, але павінны быць пэўныя выразныя, дакладныя, зразумелыя мэты. І не на заўтра-паслязаўтра, а на некалькі дзесяцігоддзяў наперад з пралангацыяй яшчэ на дзесяцігоддзі. Пры ўсёй знешняй прастаце стратэгічнае мысленне – гэта вышэйшае інтэлектуальнае мастацтва. На жаль, часткова страчанае за дастаткова працяглы перыяд глабалізацыі. Тады сусветная эканоміка развівалася па нейкаму адзінаму плану (праўда, не зусім зразумела, кім распрацаванаму), былі транснацыянальныя трэнды, доўгатэрміновыя прагнозы розных самавітых міжнародных аналітычных арганізацый (якія ніколі не неслі адказнасці за свае выкладкі). І для невялікай эканомікі з’явілася верхам эфектыўнасці ўбудавацца ў гэтыя глабальныя плыні. Кавідны перыяд ужо паказаў неабходнасць суверэннай эканамічнай палітыкі, перш за ўсё стратэгічнай. Адзінства развіцця, нават прывіднае, рухнула. І ўсе канкурыруюць з усімі. Пагэтаму вельмі важна, жыццёва неабходна зазіраць у будучыню на жыццё аднаго і нават двух пакаленняў. Тым больш што многія працэсы, базісныя для развіцця, доўгатэрміновыя па сваёй сутнасці. Гэтай шырокай тэматыцы была прысвечана рабочая нарада па пытаннях вызначэння стратэгічных перспектыў развіцця Рэспублікі Беларусь, арганізаваная Навукова-даследчым эканамічным інстытута Міністэрства эканомікі, удзел у якім прыняў дырэктар БІСД Алег Макараў.
Дырэктар БІСД звярнуў увагу на тое, што сучасныя трэнды далёка не адназначныя на доўгатэрміновым трэку. Ён акцэнтаваў: дастаткова многа сур’ёзных аналітыкаў лічаць, што маятнік можа зноў пахіснуцца ў бок глабалізацыі. Гэтыя эксперты не выключаюць: удалая змена курса і адміністрацыі ў Белым доме можа даць Амерыцы новыя сілы, што дазволіць ёй зноў заняць дамінуючае становішча ў свеце. Але кансэнсусу з гэтай нагоды ў аналітыкаў няма. Зазіраць за гарызонт двух дзесяцігоддзяў дастаткова складана, калі ўвогуле магчыма. Па меншай меры, з пазіцыі спробы дакладнага апісання будучай рэчаіснасці. Больш за тое, ва ўмовах турбулентнасці дакладныя прагнозы сябе кампраментуюць вельмі хутка, не супадаючы з рэальнасцю. На думку Алега Макарава, вельмі неабходна выпрацаваць сістэму эфектыўнай рэакцыі на выклікі:
— Нас – БІСД – не столькі непакояць знешнія трэнды, хаця многія з іх вельмі трывожныя, колькі хвалюе наша рэакцыя на знешнія змены. Відавочна, што сусветны крызіс зацягваецца і неабходна адкватная зменам знешніх умоў мабілізацыя і органаў дзяржаўнага кіравання, і грамадства.
Алег Макараў абазначыў некалькі ключавых выклікаў. Па-першае, дэмаграфічныя рэаліі, якія будуць дамінаваць у эканоміцы. Фарміруецца дэфіцыт некаторых прафесій. Напрыклад, вадзіцеляў, бо гэта прафесія становіцца міжнароднай, падобна да IT-спецыяліста, пілота і гэтак далей. Ці змогуць беларускія суб’екты гаспадарання канкурыраваць за гэтую катэгорыю прафесіяналаў на рэгіянальным узроўні? Бачыць пагрозу Алег Макараў і ва ўрбанізацыі, якая працягваецца. Для ажыўлення рэгіёнаў і зніжэння адтоку з іх насельніцтва зроблена нямала. Але Мінск і абласныя цэнтры працягваюць прыцягваць эканамічна актыўныя рэсурсы.
Таксама, на яго думку, акрамя магчымасцей, нясе і рызыкі трэк, які адзначыўся, на фрагментацыю сусветнай эканомікі – у межах макрарэгіёнаў усё роўна будзе фарміравацца спецыялізацыя краін, якія ў іх уваходзяць:
— Неабходна сфарміраваць прарыўныя накірункі. Гісторыя з IT-краінай, якая магла сыграць у час глабалізацыі, ужо не відавочна, што зможа забяспечыць нацыянальную эканамічную спецыялізацыю. Ёсць перспектыўныя варыянты па больш актыўнаму развіццю сакрэтаў машынабудавання, мікраэлектронікі. Але беззваротна і жалезабетонна мы гэту нішу яшчэ не занялі. Калі на гэту галіну рабіць стаўку, то маецца быць яшчэ шмат мерапрыемстваў для іх выхаду на вышэйшую канкурэнтаздольнасць. Спецыялізацыя бачыцца абавязковай умовай эканамічнага складніку суверэнітэту Беларусі. Пакуль яна вызначаецца палітычным кансэнсусам і палітычнай воляй, перш за ўсё – Прэзідэнта. Але неабходна выпрацоўваць і эканамічныя механізмы, якія б стабільна забяспечвалі нашу незалежнасць.