Дні адкрытых прахадных
Летась Беларусь наведалі каля 6 мільёнаў турыстаў. За новымі ўражаннямі ў нашу краіну прыязджалі замежныя госці з 150 дзяржаў. Адзін з папулярных кірункаў падарожжаў у турыстаў па Беларусі – экскурсіі на прамысловыя прадпрыемствы. Сабраць трактар сваімі рукамі, пагрузіцца ў свет дакладных гадзінных механізмаў, паспрабаваць сябе ў ролі вадзіцеля кар'ернага самазвала — такія, і не толькі, магчымасці дае прамысловы турызм, які ў апошнія гады ў Беларусі набірае абароты. Так, у 2023 годзе прадпрыемствы краіны наведалі больш за 200 тысяч чалавек, што на трэць больш, чым годам раней. Адно з іх – кандытарская фабрыка «Камунарка». Карэспандэнт "Р" таксама прайшлася па цэхах прадпрыемства і пагутарыла са спецыялістамі аб перспектывах развіцця прамтурызму.
Усё будзе ў шакаладзе
Свет прысмакаў адчуваеш ужо ля самых дзвярэй фабрыкі: увесь будынак вытворчасці напоўнены водарам шакаладу. Экскурсія пачалася з наведвання дэгустацыйнай залы, дзе мы разам з турыстамі спрабуем апошнія навінкі. Затым нас запрашаюць у канферэнц-залу — пазнаёміцца з гісторыяй прадпрыемства. З прэзентацыйнага відэа запомніўся цікавы факт: фабрыка, якая была створана ў 1905 годзе, мяняла сваю назву чатыры разы, перш чым у 1929 годзе здабыла ўсім вядомы брэнд.
- Я паспрабую зрабіць так, каб за паўтары гадзіны нашай сустрэчы вы сталі экспертамі шакаладнай вытворчасці, — запэўнівае экскурсавод Алена Фёдарава. — На прадпрыемстве працуюць тры асноўныя цэхі з салодкімі назвамі: цукерачны, шакаладны і цукерачна-шакаладны.
Трымаем шлях у апошні. Перад тым як прайсці ў цэх, нам неабходна выканаць абавязковыя патрабаванні: надзець спецыяльную вопратку, якая адпавядае ўсім санітарным нормам, скарыстацца антысептыкам, прыбраць валасы пад шапачку, абуць бахілы. Нас папярэдзілі, што ў цэху даволі шумна, і выдалі персанальны гід з навушнікам.
- Асноўная сыравіна для атрымання шакаладу і шакаладных прадуктаў – какава-бабы, якія прывозяць да нас з Афрыкі, - расказвае экскурсавод. — З іх мы выпускаем каля 350 найменняў прадукцыі. Асартымент абнаўляецца штогод – распрацоўваецца каля 25 навінак. Усяго пастаўляем прадукцыю ў 25 краін свету.
На нашых вачах з вадкай шакаладнай масы фармуюцца пліткі, якія напаўняюцца начынкай. Дарэчы, на прадпрыемстве ўвесь працэс практычна аўтаматызаваны, устаноўлены сучасныя вытворчыя лініі вядучых сусветных вытворцаў абсталявання.
- У суткі перапрацоўваем каля 20 тон какава-бабоў. Летась рэалізавалі больш за 30 тысяч тон прадукцыі. Лічба велізарная! Каб забяспечыць такія аб'ёмы, наладжана бесперапынная вытворчасць - 24/7 без выхадных. Аднак магутнасцяў нашай фабрыкі ўжо не хапае, таму з 2023 года будуем новую вытворчую пляцоўку па вуліцы Герасіменкі, 57, — расказвае Алена па шляху да вафельнай лініі цэха. - У нас каля 1500 супрацоўнікаў. Вядома ж, большая частка – жанчыны (80 працэнтаў).
Спыняемся для дэгустацыі свежапрыгатаваных прысмакаў. Смачна!
Пакідаючы вытворчы цэх, госці фатаграфуюцца каля спецыяльнай зоны з мнагакратна павялічанымі цукеркамі, а пасля абменьваюцца адзін з адным ўражаннямі. Прыемны бонус у канцы экскурсіі – смачныя падарункі, прыгатаваныя спецыяльна для гасцей.
- Абавязкова прыйду сюды яшчэ раз, толькі ўжо з сынам. Ён ласун, так што яму дакладна тут спадабаецца, - падзялілася эмоцыямі удзельніца экскурсіі Марына Пракоф'ева. - Мяне ўразіла сама вытворчасць. Эмоцыі станоўчыя!
Іншая ўдзельніца, Алена Кісялёва, прыехала ў Беларусь з Ніжняга Ноўгарада. За тыдзень знаходжання ў нашай краіне паспела пабываць у Хатыні, на агляднай экскурсіі па Мінску, наведала Брэст і Нясвіж.
- Вырашыла правесці адпачынак у Беларусі. Многія расiяне прыязджаюць сюды па ўражанні. Беларускі шакалад вельмі папулярны ў Расіі, таму я марыла паглядзець на вытворчасць. Ды і хто ў дзяцінстве не марыў убачыць, як робяцца цукеркі, шакалад, какава-парашок, — усміхаючыся, кажа Алена. - Будзе што расказаць блізкім і сябрам, калі вярнуся дадому!
Дарэчы, фабрыка запусціла прамысловы турызм у 2015 годзе. У кандытарскай галіне адной з першых пачала запрашаць турыстаў у свае цэхі. Сёння трапіць на прадпрыемства не так проста: экскурсіі распісаны на паўгода наперад. З пачатку года тут прынялі больш за 15 тысяч чалавек. Усяго дзесяць прадпрыемстваў канцэрна "Белдзяржхарчпрам" прапануюць экскурсійныя праграмы.
Маршруты яркіх уражанняў
У цэлым, як адзначае намеснік Міністра прамысловасці Андрэй Кузняцоў, у нашай краіне на ўзроўні дзяржавы праводзіцца сістэмная работа па развіцці прамысловага турызму:
- У Беларусі створана і функцыянуе рабочая група па гэтым відзе турызму, якая ўваходзіць у склад Міжведамаснага экспертна-каардынацыйнага савета па турызме пры Савеце Міністраў. У жніўні мінулага года Міністэрства спорту і турызму ўстанавіла пералік відаў турызму, іх вызначэння і форму адзінай класіфікацыі відаў турызму ў Беларусі. У гэты пералік уключаны і прамысловы турызм.
Сёння ў краіне больш за 130 прадпрыемстваў і арганізацый комплексна падыходзяць да прасоўвання гэтага кірунку. Яны маюць пэўную базу, напрацоўкі і матывацыю развіваць прамтурызм.
СЛОВА ЭКСПЕРТУ
Дзмітрый ГАЛУБНІЧЫ, аналітык Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў: 
- Прамысловасць – візітная картка і прадмет нацыянальнага гонару Беларусі. У грамадскай думцы прамысловы турызм адлюстроўваецца як перспектыўная сфера. Так, сацыялагічныя даследаванні, праведзеныя ў рамках праекта БІСД "Пульс грамадства", паказваюць, што развіццё прамысловага турызму ў Беларусі паспрыяе "фармаванню брэнда і лаяльнасці да прадукцыі, якая выпускаецца" (68 працэнтаў рэспандэнтаў), "прыцягненню ў галіну матываванай моладзі" (54 працэнты), а таксама "фармаванню патрыятычнай свядомасці грамадзян" (46 працэнтаў). У сваю чаргу, адказваючы на пытанне, што з'яўляецца асноўным брэндам Беларусі, многія рабілі акцэнт менавіта на прамысловасці (70 працэнтаў).
Важнае значэнне прамысловы турызм мае для Саюзнай дзяржавы, паколькі на канкрэтных прыкладах дазваляе прадэманстраваць паспяховую інтэграцыю і кааперацыю, у тым ліку выдатную спадчыну савецкай эпохі. У гэтых мэтах БІСД, паспяхова нарасціўшы экспертна-аналітычнае ўзаемадзеянне на расійскім напрамку, прасоўваецца далей у рэчышчы праектнай дзейнасці. Перадавым праектам гэтага тыпу ў БІСД сёння выступае "Прамысловы і патрыятычны турызм", які рэалізуецца ва ўзаемадзеянні з нашымі расійскімі партнёрамі з Агенцтва стратэгічных ініцыятыў (АСІ), якое пазіцыянуецца праектным офісам прэзідэнта Расіі.
У перспектыве чакаем, што прамысловы турызм можа стаць пунктам росту для рэгіёнаў, станоўча адбіцца на ўцягнутасці моладзі ў развіццё дзяржавы і ў цэлым пазітыўна адбіцца на сацыяльна-эканамічных паказчыках беларускай эканамічнай мадэлі. Патэнцыйна ў краіне больш за 150 прадпрыемстваў могуць прадастаўляць паслугі прамысловага турызму. Разам з тым для дасягнення адчувальнага станоўчага эфекту для развіцця прамысловага турызму важна стварэнне такіх інфраструктурных элементаў, як, напрыклад, цэнтры развіцця прамысловага турызму на прадпрыемствах-флагманах, якія дазваляюць распрацоўваць займальныя прамысловыя экскурсіі і ўзбагачаць вопыт экскурсаводаў. Акрамя таго, бачыцца эфектыўным як працяг практыкі падрыхтоўкі выданняў — даведнікаў па прадпрыемствах, так і ўдасканаленне існуючых метадычных рэкамендацый па арганізацыі прамысловага турызму.
ФАКТ
У Беларусі першапраходцам у сферы прамысловага турызму стаў шклозавод "Нёман", які ў 1980 годзе расчыніў свае дзверы для турыстаў. Актыўнае ж развіццё прамтурызм атрымаў з 2010 года, калі прамысловыя гіганты БЕЛАЗ і МТЗ адкрылі цэхі для турыстаў.
У ТЭМУ
Паслугі для турыстаў прадастаўляюць 12 холдынгаў сістэмы Міністэрства прамысловасці, а таксама даччыныя прадпрыемствы, якія ўваходзяць у склад холдынгаў. Акрамя таго, гэты кірунак актыўна развіваюць прадпрыемствы канцэрнаў «Белдзяржхарчпрам», «Беллегпрам» і арганізацыі сістэмы Мінбудархітэктуры.
МІЖ ТЫМ
У прэс-службе Мінскага трактарнага завода расказалі, што сёлета Ірвін ван Гастэрэн і Джым Зе Хенеп сталі першымі турыстамі з Нідэрландаў, якія наведалі МТЗ, скарыстаўшыся магчымасцю бязвізавага ўезду, выезду і знаходжання ў Беларусі. Экскурсія па музеі і катанне на трактары BELARUS зрабілі на іх моцнае ўражанне. Па прыездзе дадому турысты маюць намер рэкамендаваць сябрам і родным Беларусь у якасці цікавай для турыстаў краіны, а Мінскі трактарны завод — абавязковай для наведвання лакацыяй. Нідэрланды сталі 31-й краінай у спісе дзяржаў, грамадзяне якіх наведалі МТЗ у 2024 годзе.