У лістападзе 2019 года ўкраінскі гурт ТНМК выпусціў ролік-мультфільм, у якім за пяць хвілін выкладаецца гісторыя Украіны. І па форме, і па сэнсавым напаўненні мультфільм вельмі блізкі беларускаму аналагу, які выйшаў у 2011 годзе.
Сама падача інфармацыі ў выглядзе роліка або мультфільма не новая і дае падставу ўспомніць высокую асветніцкую місію “Саюзмультфільма”. Аднак яго адрасатам было дзіця, у той час як “гісторыя краіны за 5 хвілін” адрасавана шырокай аўдыторыі, і ў першую чаргу моладзі.
Бесперапынна нарастальны тэмп жыцця, перагрузка інфармацыяй, сумяшчэнне некалькіх відаў заняткаў змяняюць свядомасць сучаснага чалавека. Кароткі ролік у стылі рэп не патрабуе ад яго значных інтэлектуальных выдаткаў, затое дапамагае прабавіць час паездкі ў метро і можа даць прыемную ілюзію апускання ў гісторыю.
Размешчаныя на канале YouTube ролікі набралі каля двух мільёнаў праглядаў. Такая папулярнасць тлумачыцца спалучэннем дзвюх аб’ектыўных тэндэнцый. З аднаго боку, з развіццём інфармацыйнага грамадства расце запыт на новыя спосабы падачы і распаўсюджвання інфармацыі. З іншага боку, такая падача спрыяе вяртанню да несістэмных, далагічных форм мыслення – яго рэверсіі.
Кліпавасць, вобразнасць, шматслойнасць сэнсаў і мінімізацыя тэксту фактычна нівеліруюць разуменне аўдыторыяй прычынна-выніковых сувязей у падзеях і з’явах, але затое надаюць ёй кагнітыўнае паскарэнне.
Канцэнтраваная падача гісторыі краіны (каля 50 сюжэтаў за пяць з паловай хвілін, г. зн. па 6-7 секунд на адзін сюжэт) ахоплівае перыяд ад стварэння свету/вялікага выбуху (галоўнае пытанне філасофіі і ўсяго чалавецтва вырашаецца ў роліках па-рознаму) да сучаснасці. Змест пры гэтым саступае месца вобразнаму відэараду, а вобраз заўсёды звернуты да падсвядомасці чалавека.
Нягледзячы на канцэнтраванасць падачы, падобныя ролікі задаюць толькі самы агульны контур з’яў, эпох і падзей. У той жа час любая з паўсотні прадстаўленых у адным роліку тэм у далейшым можа быць самастойна “распакавана” карыстальнікам. Гэта адкрывае як новыя гарызонты ў развіцці грамадскай свядомасці, так і рызыкі, звязаныя з “фонавай” падачай гісторыі, наўмысным скажэннем інфармацыі, навязваннем чужых сэнсаў і інтэрпрэтацый.
У сувязі з гэтым адным з найбольш актуальных, але пакуль недастаткова распрацаваных напрамкаў у інфармацыйнай палітыцы дзяржавы становіцца напаўненне інфармацыйнага поля сваім якасным зместам. Мастацтва “малых інфармацыйных форм” у маштабах нацыянальнага праекта можа стаць адным з фактараў фарміравання ўстойлівай самасвядомасці і ідэнтычнасці беларускага грамадства.