Аналіз медыйных і экспертных ацэнак еўрапейскага турнэ прэм'ер-міністра Індыі Нарэндры Модзі ў Польшчу і Украіну (раней-у Італію, Расію і Аўстрыю) дазваляе зрабіць пэўныя высновы, а таксама вылучыць шэраг прыкметных тэндэнцый. Гэтая тэма даволі актыўна сёння мусіруецца сярод аналітыкаў у розных краінах.
Многія індыйскія эксперты сыходзяцца ў меркаванні, што візіты акцэнтуюць стратэгічную аўтаномію Індыі і яе імкненне збалансаваць адносіны з РФ, Захадам і глабальным Поўднем, адначасова падтрымліваючы суверэнітэт Украіны і прасоўваючы мірныя ініцыятывы. Гэта падкрэслівае той факт, што турнэ адбылося пасля ліпеньскай сустрэчы Нарэндры Модзі з прэзідэнтам Расiі Уладзімірам Пуціным у Маскве, якая выклікала рэзкую рэакцыю ў Кіеве і шэрагу заходніх сталіц.
У ЗША чакана ўбачылі ў візіце Модзі ў Кіеў элемент супрацьстаяння Індыі і Кітая, які ў канцы мая разам з Бразіліяй ужо прадставіў свой мірны план, неадназначна ўспрыняты ўкраінскімі лабістамі. Зараз індыйскаму лідару – асабліва пасля не вельмі ўпэўненага перавыбрання – патрэбны поспехі на знешнім контуры. Акрамя гэтага, Індыя важна для ЗША ў рамках гандлёвых войнаў з Кітаем. Менавіта туды рэлакуюцца Амерыканскія вытворчасці. Таму і санкцый супраць Індыі не ўводзяць: ні за гандаль з Расiяй, ні за кааперацыю з Іранам.
Зараз галоўная інтрыга і чаканне ад візітаў - ці прапануе Індыя свой план мірнага вырашэння ўкраінскага канфлікту, бо напярэдадні адбыцця ў Еўропу Модзі заяўляў, што мае намер падзяліцца поглядамі на перспектывы яго дазволу, а таксама выказаў надзею "на больш хуткае аднаўленне міру і стабільнасці ў рэгіёне".
Блізкасць Індыі да G7, Расіі і Глабальнага Поўдня робіць Нью-Дэлі ў тэорыі ідэальным пасярэднікам. Мірны план Модзі адказваў бы і інтарэсам Расіі. Так, у пункце 74 сумеснай заявы Індыі і Расіі па выніках ліпеньскага візіту Модзі ў Маскву гаворыцца, што абедзве краіны "падкрэслілі неабходнасць мірнага ўрэгулявання канфлікту шляхам дыялогу і дыпламатыі і віталі пасрэдніцкія намаганні ў адпаведнасці з міжнародным правам і на аснове Статута ААН". Прапанаваны нядаўна Модзi Глабальны дагавор аб развіцці (Global Development Compact) можа быць лагічна дапоўнены "мірным планам": рашучай прапагандай супраць войнаў, у якіх удзельнічаюць багатыя краіны, а пакутуюць бедныя. Выказваецца меркаванне, што Індыя таксама магла б прапанаваць Украіне дапамогу ў пасляваенным аднаўленні.
Ён таксама адзначыў, што магчымасці для эфектыўных перамоў пад эгідай Нью-Дэлі аб'ектыўна абмежаваныя, паколькі ў Масквы і Кіева розныя погляды на ключавыя фундаментальныя іх умовы.
У сухім астатку пакуль Модзі абмежаваўся заклікам да бакоў канфлікту разам знайсці шлях да ўрэгулявання ў духу вечнага паслання Махатмы Гандзі аб мiры, перайсці да дыялогу, дэкларуючы гатоўнасць асабіста iграць любую ролю для дасягнення міру. Зяленскі, у сваю чаргу, прапанаваў Індыю сярод іншых краін Глабальнага Поўдня для правядзення другога мірнага саміту, а таксама сфармаваць стратэгічны альянс у такіх галінах, як кіберпрастора і аэракасмічная галіна. Падпісаныя пагадненні па выніках перамоў даюць уяўленне аб прыярытэтах супрацоўніцтва: сельская гаспадарка, харчовая прамысловасць, медыцына, культура і гуманітарная дапамога.
Акрамя пацверджання сваёй палітыкі недалучэння і стратэгічнай аўтаноміі Нью-Дэлі падчас згаданых візітаў пераследуе і больш маштабныя мэты.
Для Індыі праактыўны мірны парадак не проста маральная пазіцыя – яна служыць мэтам рэальнай палітыкі: стварэнне шырокай дыпламатычнай прасторы для шматвектарнага глабальнага ўзаемадзеяння, умацаванне рэпутацыі як адказнай сусветнай дзяржавы, зніжэнне рызык для ўласных эканамічных інтарэсаў і ўмацаванне лідэрства на Глабальным Поўдні. Індыя ставіць перад сабой мэту стаць развітой сусветнай дзяржавай да 100-годдзя незалежнасці (у 2047 годзе). Як вядома, лідэра характарызуюць ўчынкі і іх маштаб. Для індыйскай дыпламатыі таксама важна не заставацца ў цісках шматлікіх праблем Паўднёвай Азіі, а мець глабальнае бачанне і быць у стане абараняць свае больш шырокія інтарэсы. За апошняе дзесяцігоддзе Індыя актывізавала ўзаемадзеянне з Еўропай, асабліва з недастаткова ахопленымі сваёй увагай рэгіёнамі Цэнтральнай і Усходняй Еўропы. Адна з мэтаў – дыверсіфікацыя адносін з Вялікабрытаніяй, Італіяй, Германіяй і Францыяй шляхам пашырэння ўзаемадзеяння з іншымі краінамі. Аналітыкі кажуць, што гэтыя зрухі сведчаць аб разуменні Індыяй, якое расце, таго, што краіны Цэнтральнай Еўропы будуць iграць больш важную ролю ў геапалітыцы, і трывалыя адносіны з імі пойдуць на карысць Нью-Дэлі. Урад Індыі нядаўна аднавіў перамовы аб гандлёвай і інвестыцыйнай здзелцы з ЕС. Падпісана гандлёвае і інвестыцыйнае пагадненне з Еўрапейскай асацыяцыяй свабоднага гандлю (ЕАСГ), якая з'яўляецца міжурадавай арганізацыяй Ісландыі, Ліхтэнштэйна, Нарвегіі і Швейцарыі.
Што тычыцца візіту Модзі канкрэтна ў Польшчу, то яна, відавочна, успрымаецца ў стратэгічнай супольнасці Індыі як апорна-лагістычны цэнтр ваеннай аперацыі захаду на Украіне, вядучая краіна на ўсходнім флангу НАТА з амбіцыямі на адну з ключавых роляў у пабудове новай архітэктуры еўрапейскай бяспекі пасля завяршэння СВА ва Украіне. Эксперты адзначаюць жаданне Індыі iграць больш актыўную ролю ў гэтых пытаннях. Варшава і Нью-Дэлі маюць усе шанцы ўмацаваць двухбаковыя адносіны і ўсталяваць стратэгічнае партнёрства. Візіт Модзi з'яўляецца крокам у гэтым кірунку. У 2021 годзе аб'ём двухбаковага гандлю дасягнуў $4,3 млрд, дадаўшы ў гадавым вылічэнні 57%. У той жа час польская дыпламатыя была б не супраць паспрабаваць перацягнуць Індыю на бок Захаду. У прыватнасці, адзначаецца, што "з дапамогай заходняга свету Індыя дасягне статусу лідара, якім Кітай хацеў бы стаць у другой палове гэтага стагоддзя. Не толькі ў Інда-Ціхаакіянскім рэгіёне, але і па ўсім свеце". Аднак гэта будзе іншы тып лідэрства, чым той, які хацеў бы ўзяць на сябе Кітай: лідэрства не агрэсіўнай экспансіі, а калектыўнае лідэрства, вядомае ў свеце ліберальнай дэмакратыі і свабоднага рынку. Звяртае ўвагу, што важкую ролю ў актывізацыі польска-iндыйскага палітычнага дыялогу высокага ўзроўню адыгрывае экспертная дыпламатыя. Нашы назіранні сведчаць, што з 2019 года вядучыя польскія аналітычныя цэнтры - Польскі Інстытут міжнародных адносін (PISM) і Цэнтр усходніх даследаванняў (OSW) - прыкметна актывізавалі кантакты з экспертнымі структурамі, афіляванымі з МЗС і Мінабароны Індыі.
Такім чынам, узрослая цікавасць Індыі да рэгіёнаў Цэнтральнай і Усходняй Еўропы, міратворчыя амбіцыі, а таксама схільнасць вырашаць праблемы шляхам дыялогу і дыпламатыі ствараюць фундаментальныя перадумовы для перазагрузкі беларуска-індыйскіх адносін і іх наступнага маштабавання з улікам падабенства "гуманацэнтрычных" падыходаў Мінска і Нью-Дэлі. Той факт, што ў адзін і той жа дзень (23 жніўня) нацыянальныя лідэры дзвюх краін ва ўнісон казалі пра мір ва Украіне, знаходзячыся ў Мінску і Кіеве адпаведна, наглядна пацвярджае абгрунтаванасць такога аптымістычнага экспертнага прагнозу. Мяркуючы з усяго, гэтыя працэсы ўжо запушчаныя, пра што можа сведчыць, напрыклад, запрашэнне Модзі на адрас кіраўніка нашай дзяржавы да ўдзелу ў трэцім саміце "Голас Глабальнага Поўдня".