Даклад на XIX пасяджэнні Форуму ШАС, Ташкент, 5-6 чэрвеня 2024 года
Паважаныя калегі! Сябры!
Шчыра рады вітаць удзельнікаў XIX пасяджэння Форуму Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва (ШАС).
Сардэчна дзякую нашым сябрам з Узбекістана за ласкавае запрашэнне на адрас Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў, прадстаўніка пакуль яшчэ дзяржавы-назіральніка ШАС, прыняць удзел у сённяшнім мерапрыемстве.
Пры гэтым хачу адзначыць, што не маю маральнага права рабіць гучныя заявы і даваць абяцанні ў адчувальны для Беларусі перыяд уступлення ў Арганізацыю.
Чакаем, што кіраўнік дзяржавы А. Р. Лукашэнка пасля ўступлення Рэспублікі Беларусь у ШАС яшчэ выкажацца аб прыярытэтах, як мы звычайна гэта робім у працы іншых інтэграцыйных аб'яднанняў.
У сваім дакладзе я паспрабую коратка выкласці наша экспертнае бачанне аб развіцці ШАС з акцэнтам на магчымыя напрамкі ўдасканалення арганізацыі.
1. Пачну з некаторых існуючых тэндэнцый ШАС
Паспяховае развіццё ШАС стварыла шэраг аб'ектыўных нарастальных трэндаў, якія павышаюць ролю аб'яднання ў сістэме міжнародных адносін.
Па-першае, сфера пытанняў, якія абмяркоўваюцца ў рамках ШАС, пастаянна расце, што паказвае запатрабаванасць і аўтарытэт структуры. Так, сёння ШАС выпрацоўвае важныя пазіцыі і прапануе рашэнні па ключавых аспектах рэгіянальнага і міжнароднага парадку развіцця.
Па-другое, ШАС уносіць уклад у аб'яднанне патэнцыялаў інтэграцыйных праектаў і міжнародных арганізацый для стварэння прасторы даверу і развіцця ў Еўразіі, што пацвярджаецца актыўным дыялогам на шматбаковых пляцоўках і ўзаемадзеяннем з іншымі структурамі (ЕАЭС, СНД, АДКБ, БРІКС).
Па-трэцяе, ШАС з'яўляецца адной з апор шматпалярнай светабудовы, прадстаўляючы сабой прывабную мадэль міжнародных адносін.
2. Названыя перавагі дазваляюць казаць пра напрамак павышэння эфектыўнасці ШАС, сярод якіх бачыцца важным вылучыць наступныя:
- выпрацоўка ўласнага тэхналагічнага парадку дня і пераход да больш цеснай кааперацыі на прасторы ШАС на аснове выбудоўвання недыскрымінацыйнай сістэмы трансферу тэхналогій з улікам краінавай спецыялізацыі;
- стварэнне валютна-фінансавай і плацежнай платформаў для спрашчэння ўзаемнага гандлю і інвестыцый з мінімізацыяй выкарыстання "знешніх" рэзервовых валют;
- фарміраванне прывабнага вобраза Еўразійскай будучыні, здольнага ў першую чаргу захапляць і натхняць моладзь, ствараючы неабходныя для самарэалізацыі сацыяльныя ліфты ў сябе дома.
Асобным кірункам дзейнасці ШАС з'яўляецца купіраванне рызык, такіх як:
- тармажэнне тэмпаў і якасці еўразійскай інтэграцыі з-за санкцыйнага ціску, спробаў выціскання асобных краін-членаў з сістэмы глабальнага гандлю;
- пагаршэнне агульных умоў жыцця ў сілу змены клімату, узмацнення пагроз біялагічнай і экалагічнай бяспекі, зніжэння якасці абароны навакольнага асяроддзя, а таксама даступнасці аховы здароўя. У тым ліку – пагаршаецца дэфіцыт вады і харчавання з прычыны дэградацыі механізмаў іх рацыянальнага і справядлівага размеркавання;
- мілітарызацыю, якая прагрэсiруе, як следства пераключэння сусветнай парадыгмы з развіцця на бяспеку, што правакуе рэгіянальную напружанасць і канфлікты.
Такім чынам, мяркуем, што ШАС важна імкнуцца да перавышэння хуткасці працэсаў устойлівага развіцця над дынамікай выклікаў і пагроз, іншымі словамі – забяспечыць бяспеку праз прыярытэт развіцця.
Сёння ШАС ідэалагічна выступае тэрыторыяй прыцягнення, агульных каштоўнасцяў свету, прасторай разнастайнасці культур і традыцый, месцам, дзе людзі хочуць жыць і працаваць.
Уяўляецца важным, каб сумесныя намаганні былі накіраваны на рэалізацыю пад "парасонам" ШАС важных праектаў, якія спрыяюць агульнаму росквіту і прагрэсу.
3. Мяркую, што выступ будзе няпоўным, калі коратка не адзначу тыя дадатковыя магчымасці, якія з'явяцца пасля атрымання Беларуссю статусу члена Арганізацыі.
Першае. Уступленне Беларусі ў ШАС – гэта ўзмацненне практычнага спалучэння арганізацыі з Еўразійскім эканамічным саюзам.
Акрамя таго, тэрыторыя Арганізацыі пашырыцца, а Рэспубліка Беларусь стане яе самай заходняй, цалкам еўрапейскай, кропкай.
Другое. Істотна павысіцца патэнцыял міжнародных транзітных калідораў на прасторы ШАС.
Трэцяе. Узрастуць магчымасці дзяржаў-партнёраў у вырашэнні праблем харчовай бяспекі. Беларусь валодае рэсурсамі мінеральных угнаенняў, развітой сістэмай вытворчасці сельгаспрадукцыі і тэхнікі, падрыхтоўкі кадраў.
4. Завяршаючы, хачу адзначыць яшчэ адзін важны аспект. ШАС, якая пазіцыянуе сябе як арганізацыя новага тыпу, важна не толькі адаптавацца да зменлівага свету, але і здолець зазірнуць за гарызонт бягучых тэндэнцый агульнасусветнага і ўласнага развіцця. Для гэтага патрэбны новыя ідэі і сэнсы. Тут неацэнную ролю адыгрывае экспертная дыпламатыя у авангардзе з Форумам ШАС.
Мы рашуча падтрымліваем ідэю пастаянна дзеючага скразнога экспертнага дыялогу ў ШАС, які праз ўстойлівыя сувязі паміж навукоўцамі і аналітыкамі дапаможа падняць узровень узаемнага даверу і разумення, а таксама ўнесці сваю лепту ў фарміраванне агульнага рынку ідэй і ладу будучага Арганізацыі.
Пасля будучага саміту кіраўнікоў дзяржаў у Астане, калі Беларусь стане 10-м членам ШАС, мы маем намер падаць ва ўстаноўленым парадку афіцыйную заяўку на далучэнне да Форуму ШАС у якасці паўнапраўнага ўдзельніка.
БIСД будзе імкнуцца напаўняць працу гэтага экспертна-кансультатыўнага механізму новым практычным зместам, свежымі сэнсамі, выкарыстоўваючы напрацаваны вопыт і патэнцыял, спрабуючы зрабіць яго яшчэ больш эфектыўным.
Разлічваем, што ў наступным годзе, на юбілейным XX пасяджэнні Форуму ШАС, дэлегацыя БІСД ужо будзе ўдзельнічаць як паўнапраўны член гэтай высокай інтэлектуальнай супольнасці.
Дзякую за ўвагу!