Дата публікацыі

Этнаканфесіянальны свет, давер царкве, плаўнае зніжэнне рэлігійнасці: галоўныя тэндэнцыі ў рэлігійнай сферы

Галоўным вынікам праводзімай дзяржавай узважанай і паслядоўнай палітыкі ў этнаканфесіянальнай сферы выступаюць устойлівасць і стабільнасць адносін паміж прадстаўнікамі розных канфесій, рэлігійных перакананняў і нацыянальнасцяў. Гэта пацвярджаецца шэрагам сацыялагічных апытанняў, праведзеных па заказу Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў. Так, каля 80% апытаных грамадзян упэўнены ў сваёй абароненасці ад бяспекі ўціску па рэлігійных перакананнях або па прычыне нацыянальнасці.

У рэлігійнай сферы сацыяёлагамі фіксуецца некалькі парадаксальная сітуацыя. Яна заключаецца ў тым, што звыш 90% грамадзян атаясамлівае сябе з той або іншай канфесіяй (галоўным чынам праваслаўем і каталіцызмам), аднак пры гэтым наша грамадства цяжка назваць рэлігійным. Рэлігійная традыцыя часцей за ўсё выражаецца ў прытрымліванні абрадаў (хрышчэнне, вянчанне, адпяванне) і адзначэнні рэлігійных свят (Вялікдзень, Каляды, Радаўніца, Дзяды) .

Асаблівасцю маладога пакалення выступае ўласцівая дадзенай узроставай групе прадказальна невысокая рэлігійнасць – аб веры ў Бога заявіла 40% рэспандэнтаў, тады як 60% лічаць сябе нявернікамі або тымі, якія не вызначыліся. Канфесійная самаідэнтыфікацыя маладых людзей таксама саступае «дарослым» дэмаграфічным групам: каля 60% адносяць сябе да праваслаўных і больш за 70% - да католікаў.

Социологический опрос

Социологический опрос

У той жа час, як адзначаюць эксперты, тэндэнцыя да секулярызацыі моладзі ўласціва не толькі Беларусі. Так, расійская моладзь менш рэлігійная, чым расіяне цалкам. У прыватнасці, 42 працэнты маладых людзей ва ўзросце ад 18 да 30 гадоў не лічаць сябе вернікамі, тады як агульнарасійскі паказчык склаў 24 працэнты (апытанне Фонда «Грамадскае меркаванне», праведзенае ў лістападзе 2020 года).

Адносіны моладзі да рэлігіі як да каштоўнасці ў многім фарміруе інфармацыйнае «асяроддзе пражывання», якое абумоўлівае рост секулярных тэндэнцый і падзенне цікавасці да рэлігійнайнай праблематыкі сярод моладзі. Аднак гэтыя працэсы стымулююць і пэўную эвалюцыю рэлігійнай ідэнтыфікацыі, пабудову асаблівай рэлігійнай інфраструктуры ў сетцы Інтэрнэт (напрыклад, сайты, анлайн-службы, трэбы і г.д.).

Яшчэ адной важнай рысай беларусаў можна назваць іх у цэлым прыязныя адносіны да народаў дзяржаў-суседзяў, што ўкладваецца ў беларускую традыцыю добрасуседства. Напрыклад, большасць тых, хто прымаў удзел у апытаннях грамадзян, упэўнены ў адсутнасці напружанасці або супярэчнасцей паміж людзьмі розных нацыянальнасцей, якія пражываюць у краіне, лічачы, што паміж нашым народам, рускімі, украінцамі і літоўцамі значна больш агульнага, чым адрозненняў.

Характэрным выступае і адсутнасць у беларусаў якога-небудзь непрыняцця або негатыўных адносін да прадстаўнікоў геаграфічна, ментальна і культурна «далёкіх» нацыянальнасцей (напрыклад, народаў краін Цэнтральнай Азіі або Закаўказзя). Падобнае ўспрыняцце з’яўляецца ў многім спадчынай савецкага мінулага, калі рэспублікі СССР успрымаліся часткай адзінага цэлага вялізнай краіны. Пазітыўнае ўспрыняцце народаў постсавецкіх краін моладдзю дазваляе гаварыць і аб пераемнасці традыцыйнай беларускай добразычлівасці.

Ва ўмовах цывілізацыйных супярэчнасцяў менавіта Беларусь з традыцыямі добрасуседства і атаясамлівання сябе са славянскім светам (так лічыць 53% рэспандэнтаў) застаецца ледзь не адным з галоўных стрымліваючых агульны еўрапейскі хаос фактарам. Адзінства беларусаў па большасці ключавых каштоўнасцей, незалежна ад іх узросту і месца жыхарства, выступае той светапогляднай асновай, якая фарміруе ўстойлівы імунітэт беларускага грамадства да негатыўных уздзеянняў, забяспечвае этнаканфесіянальны мір і згоду.